Studie: met deze HR-strategieën hoeft flexwerk niet slecht te zijn

Als werkgevers flex alleen gebruiken om kosten te besparen, leidt dat vaker tot negatieve gevolgen voor de werkende. Dit blijkt uit het proefschrift van Lucille Mattijssen, die op 2 november 2021 promoveert aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.

Met haar onderzoek hoopt Mattijssen het zwart-witte beeld over flex en vast te nuanceren. Een tijdelijk contract wordt over het algemeen gezien als inferieur aan een vast contract. Flexwerkers hebben vaak een lager salaris, minder bescherming en minder opleidingskansen dan werkenden met een vaste baan. “Maar bij werkgevers die flex op de juiste manier inzetten, bieden flexibele contracten een mooi opstapje naar werk- en inkomenszekerheid”, concludeert ze.

‘Flexwerk is niet per definitie slecht’

Mattijssen volgde de carrières van iedereen die in 2007 begon te werken met een uitzend-, oproep- of tijdelijk contract. “Ik heb niet alleen bijgehouden of ze een vaste baan hebben gevonden, maar hun loopbanen als geheel onderzocht”, vertelt ze. “Ik kijk zowel naar contractvorm als inkomen. Flexwerk is namelijk niet per definitie slecht als de inkomenszekerheid hoog is, en vast werk is niet altijd even goed als er weinig inkomenszekerheid bij komt kijken.”

Zo blijkt uit haar onderzoek dat zo’n 6% van de flexwerkers langdurig in tijdelijke contracten bleef werken en toch hoge en stabiele inkomens had. Nog eens 6% vond binnen korte tijd een vaste baan, maar raakte die na verloop van tijd weer kwijt. Ook kreeg 13% van de flexwerkers vrij snel een vaste aanstelling, maar verdienden zij een zeer laag maandelijks inkomen. Mattijssen: “Een vaste baan is dus niet per se een eindstation. En een flexcontract is niet per definitie een val. Er is een groot grijs gebied.”

Werkgever, zo moet het: testen of drukte opvangen

Zo’n 30% van alle werkenden die beginnen aan een flexbaan, krijgen uiteindelijk een vaste baan met inkomenszekerheid. De HR-strategie van de werkgever is een belangrijke voorwaarde voor de positieve uitkomst.

Wat is de juiste manier voor werkgevers om flex te gebruiken? Mattijssen: “Flexwerkers hebben een grote kans op inkomenszekerheid, als werkgevers tijdelijke contracten inzetten om nieuwe werknemers te testen of tijdelijke drukte op te vangen. Dan kan flexwerk leiden tot een loopbaan met werk- en inkomenszekerheid.”

Als een werkgever flex puur gebruikt als kostenbesparing, blijkt dat slecht nieuws voor de werkende. Dit verkleint juist zijn kans op zekerheid op langere termijn.

Beter beleid voor flexwerk

“Er is nog een wereld te winnen, want voor 40% van de werkenden leidt een flexcontract tot een carrière met weinig werk- en inkomenszekerheid”, vertelt de onderzoeker. “Zij zitten in een vicieuze cirkel van korte contracten met instabiele inkomens. Een deel stopte uiteindelijk helemaal met werken. Zij werden werkloos, belandden in een uitkering of stopten vrijwillig met werken.”

“Mijn resultaten laten beleidsmakers zien voor wie flexwerk een risico is en voor wie niet, zodat zij daar gerichter beleid op kunnen formuleren”, zegt Mattijssen. “Langdurig op tijdelijke contracten werken hoeft namelijk niet voor iedereen slecht te zijn. Wel is er behoefte aan gericht beleid om te zorgen dat werkgevers beter omgaan met dit soort dienstverbanden. Het kan bijvoorbeeld goed zijn om overmatig gebruik van flexwerk bij structureel werk te verbieden.”

CBS-cijfers tevredenheid werk en inkomen flexwerkers

Het CBS publiceerde begin 2021 het “Profiel van flexwerkers in Nederland, 2003-2019”. Daarin staan onder meer cijfers over de tevredenheid over werk en inkomen van de verschillende groepen werkenden. Daaruit bleek dat de ‘zzp-eigen arbeid’ een stuk tevredener is over zijn/haar situatie dan ‘andere flexwerkers’ en niet zelden ook tevredener dan werkenden met een ‘vast contract’.

Lees daarover meer in: CBS cijfers (en een boel plaatjes) laten zien: zzp’ers blijven de happy flexwerkers