Leefbaar tarief in de platformeconomie: waarom krijgen platformen het niet voor elkaar?

Meer Nederlandse ondernemers in de platformeconomie willen dat freelancers fatsoenlijk betaald krijgen. Waarom lukt dat nog niet? En wat is eigenlijk een eerlijk tarief?

Om dat te becijferen stelde de WageIndicator Foundation een model op, in samenwerking met het Nederlandse platform Temper. Dat deed de stichting eerder op verzoek van het internationale maaltijdbezorgplatform Glovo. Volgens de stichting moet een gemiddelde fulltime platformwerker in Nederland minstens 18 tot 20 euro per uur verdienen om te overleven. Als hij ook bedrijfskosten heeft, is dat bedrag hoger.

Variabel per situatie

Directeur Paulien Osse benadrukt dat het gaat om de berekening, niet om het bedrag. “Platformwerkers verdienen vaak minder dan minimumloon. Ze zijn niet verzekerd tegen ziekte, werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Deze tool is bedoeld om freelancers te helpen een leefbaar loon te verdienen, in Nederland en de rest van de wereld.”

Wat een minimaal leefbaar uurtarief is, verschilt per persoon en situatie. Het heeft te maken met allerlei factoren, zoals type werk, aantal werkbare uren en locatie. Om in Nederland rond te komen, heb je nu eenmaal meer geld nodig dan in Bulgarije.

Berekening

Edward Belgraver rekende het model na. Zijn bedrijf Verloning.nl verzorgt loon- en arbeidsadministratie voor zzp’ers. “Ik draaide het om: hoeveel geld heeft iemand nodig om te leven?” legt hij uit. “Wat kost een huurhuis? Wat ben je kwijt aan belasting, energiekosten, kleding? Dat heb ik gedeeld door het aantal werkbare uren en ik kwam op ongeveer hetzelfde bedrag uit.”

Er bestaan meer tariefcalculators, maar die zijn vaak sectorspecifiek of gaan uit van een cao-loon voor medewerkers in loondienst. De berekening van WageIndicator is gebaseerd op het minimale bedrag dat iemand nodig heeft om van te leven, niet op het minimumloon. Osse: “Een freelancetarief is nu eenmaal anders dan loon als je voor een baas werkt.”

‘Van minimumloon alleen kun je niet leven’

Een freelancer moet bijvoorbeeld ook geld reserveren voor de tijd dat hij niet kan werken. Denk aan feestdagen, ziekte en vakantie. Ook heeft hij tijd nodig voor zaken als acquisitie, administratie en wachttijd. Voor pensioen reserveert WageIndicator 20% van het loon, voor aov komt er zo’n 50 cent bij. “Al deze zaken horen erbij als je freelancer bent. Als je dat niet optelt bij het loon, kun je niet overleven”, zegt Osse.

Belgraver: “Van het minimumloon alleen kun je niet leven, dat kan alleen dankzij alle toeslagen in Nederland.”

Collectieve aov

Tarieven verhogen is niet de enige manier om de bestaanszekerheid van freelancers te verbeteren. Zelfstandige platformwerkers die via Temper bijklussen, zijn per 15 april 2022 automatisch verzekerd voor bedrijfsaansprakelijkheid, ongevallen en tijdelijke arbeidsongeschiktheid.

Meer platformen willen hun freelancers op die manier meer zekerheid geven. Bij Verloning.nl betalen zzp’er een percentage van hun omzet voor een collectieve aov en bij YoungOnes betaalt de opdrachtgever 30 cent extra voor een verzekering tegen aansprakelijkheid en ongevallen. YoungOnes werkt overigens ook met een minimumtarief van 13 euro voor de freelancers. Nuance: de meeste freelancers zijn studenten, geen kostwinners.

Voor een platformwerker die 40 uur per week werkt komt Osse uit op zo’n 18-20 euro per uur, nog los van bedrijfskosten. Osse: “Heb je een fiets, auto of computer nodig om je werk te doen, dan moet het bedrag hoger zijn. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor wachttijden, ook die zijn nog niet in het bedrag verwekt.”

Garanderen platformen dit minimale tarief ook? Meestal niet, maar er zijn uitzonderingen. Ceo Pavle Beslic van uitzendplatform Staffyou kondigde in februari aan dat freelancers voortaan minimaal 18 euro per uur krijgen.

Ondergrens versus gemiddelde

Maar voor de meeste andere platformen is een ondergrens van 18 euro nog te hoog. Een tijd geleden verhoogde Temper het minimum van 13 naar 14 euro per uur. Dat ging goed, zegt oprichter Niels Arntz. “We zagen kort daarna zelfs meer shifts voor freelancers in de horeca. Al heeft dat waarschijnlijk ook te maken met de krappe arbeidsmarkt. We willen nu naar 15 euro per uur.”

De huidige personeelstekorten bieden ruimte om tarieven te verhogen. Volgens Arntz onderhandelen zijn gebruikers gretig op alles boven het door de opdrachtgever ingestelde uurtarief. “Afgelopen maand maart gebeurde dit ruim 5000 keer met succes”, zegt hij.

Volgens platformexpert Martijn Arets liggen de gemiddelde tarieven bij platformen nu toch een stuk hoger dan het minimum. Zo is het gemiddelde tarief bij Temper nu 21 euro.

‘Te hoog minimum? Geen opdrachten meer’

Maar de bodem ophogen blijkt moeilijk. Arntz streeft naar een minimum van 18 euro, maar zo ver is het nog niet. “Het lastige is dat, als we het minimumtarief te hoog maken, de mensen nu eenmaal geen klussen meer krijgen. Dan zoeken ze hun werk via andere platformen waar tarieven lager liggen. Op die manier heeft niemand er iets aan. We moeten dit stap voor stap doen.”

Dat beaamt Belgraver. Hij stimuleert zelfstandigen minstens 16 euro per uur te vragen. “We willen tarieven verhogen, maar je kunt mensen niet dwingen. Als het niet via ons kan, gaan ze op zoek naar alternatieven”, zegt hij.

‘Niet de schuld van de platformeconomie’

Hij ziet dat de meeste Nederlandse platformondernemers fatsoenlijk willen belonen, maar dat de tarieven nog steeds te laag zijn. “Dat is niet de schuld van de platformeconomie, het komt vooral door de manier waarop wij in Nederland naar werkenden kijken. Het gaat om mensen, de basis en cultuur van je bedrijf. In plaats daarvan zien veel bedrijven hun werknemers en freelancers vooral als kostenpost die ze het liefst zo laag mogelijk houden.”

Volgens hem is de berekening van WageIndicator ook nuttig buiten de platformeconomie. “Dit tarief zouden we moeten gebruiken voor elk uur arbeid, ook in loondienst”, zegt hij. “Maak het loonstrookje transparant, dan zie je namelijk wat er allemaal in zo’n uurloon verwerkt is. Je weet wat het kost om iemand te belonen zodat hij een bestaan kan opbouwen. Zo verminder je ook nog eens de concurrentie tussen contractvormen en zet je de belangen van arbeiders centraal.”

Bedenk wat fatsoenlijk is als opdracht- of werkgever’.

Osse en Belgraver waarschuwen tenslotte om van dit minimumbedrag niet de norm te maken. “Bedenk wat fatsoenlijk is als opdracht- of werkgever. Stijgt de energieprijs? Beknibbel dan niet op loonkosten, want de prijzen stijgen ook voor jouw personeel. Doe je mensen niet te kort en beloon jezelf niet te rijk.”

FNV: minstens 25 euro

Volgens Irene van Hest van FNV Zelfstandigen is 18 tot 20 euro per uur nog veel te laag. “Dit is een minimumtarief op bijstandsniveau. Met zo’n bedrag kunnen zelfstandigen geen ondernemersrisico afdekken. Het moet 25 tot 30 euro zijn, afhankelijk per sector.”

Wie voor heel lage tarieven via platformen werkt, is volgens de vakbond bovendien geen zelfstandige. “Er zijn inmiddels genoeg uitspraken van rechters tegen platforms waaruit blijkt dat in deze gevallen sprake is van werknemerschap”, zegt ze. “Een zzp’er moet zelf kunnen onderhandelen over een eerlijk tarief.”

Hoger segment

Het ene platform is het andere niet. Bij marktplaats voor interim-professionals van Planet Interim liggen de tarieven bijvoorbeeld sowieso hoger. Oprichter Niels van Berkel werkt al jaren met meerdere tools om een fair uurtarief te berekenen. “Dit garandeert een levensstandaard en concretiseert tot hoe ver een tarief redelijkerwijs kan zakken. Dit is per situatie en per persoon verschillend”, zegt hij. “Aangevuld met onze benchmarktarieventool geeft het een goed beeld van wat een fair en marktconform tarief is.”
Platform Jellow hanteert sinds juni 2021 een minimaal uurtarief van 35 euro. Lees hier waarom.