Jovana Karanovic van Reshaping Work: “Alle stakeholders verdienen een plek in het debat over de niet-standaardvormen van werk.”

Jovana Karanovic doceert aan de Erasmus Universiteit, Rotterdam School of Management over arbeidsplatformen en platformeconomie. Denk daarbij aan Uber, Upwork, Deliveroo, Fiverr, Thuisbezorging en andere Taskrabbits. Zij staat ons graag te woord over de toekomst van diverse vormen van platformwerk, niet alleen als academicus, maar ook als directeur van de stichting Reshaping Work.

Platformcoöperatieven

Op dit moment doet Karanovic academisch onderzoek naar platformcoöperatieven: “Coöperaties combineren de technologische mogelijkheden van de platformeconomie met een bedrijfsvorm waar de werkenden en consumenten eigenaar zijn van het platform. Ze koppelen de waardevolle coöperatieve principes aan de voordelen van techgedreven platforms. De waarde die zij creëren vloeit ook naar hen terug. Traditionele coöperaties zijn veerkrachtiger dan bedrijven en bijvoorbeeld ook zeer crisisbestendig. Ze hebben alleen wat last van een trage besluitvorming. Maar in techplatforms kan je die besluitvorming digitaliseren, waardoor je sneller en effectiever kunt beslissen.”

Partago, de Gentse burgercoöperatie voor elektrische deelauto’s vindt ze een mooi voorbeeld: “Het principe is simpel: zodra voldoende mensen in een bepaalde buurt belangstelling tonen voor autodelen, plaatst Partago een elektrische auto in die buurt. Er zijn verhalen van mensen die in hun eigen buurt gingen flyeren om maar voldoende deelnemers te vinden. Zie jij een Uber-chauffeur zich zo inspannen om Uber aan de man te brengen? Neen, want al het geld gaat naar Uber!”

Conferentie over platformwerk

In 2017 al organiseerde zij haar eerste conferentie over de toekomst en de uitdagingen van het platformwerk. Ze deed dit niet enkel samen met academici, bedrijven, platformen, politici, maar ook met echte platformwerkers. “Wij waren de eersten en tot dusver de enigen die deze problematiek via een multistakeholderbenadering hebben aangepakt.”

De formule sloeg aan, er was belangstelling en snel was de Stichting “Reshaping work” een feit. Sindsdien organiseert deze elk jaar een beleidsconferentie. Ze geeft wel toe dat het niet steeds even eenvoudig is om echte gig-werkers in de gespreksgroepen te krijgen of hun input te valoriseren.  Trots verwijst ze naar het rapport 2021 over de bevordering van fatsoenlijke en eerlijke arbeidsomstandigheden in diverse vormen van werk.

Nu zit Karanovic in de eindfase van de voorbereiding op de “Reshaping Work 2022 conference” van 13 en 14 oktober in Amsterdam. Ze legt het thema graag uit: “Opkomende technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI) en digitale platforms geven een nieuwe invulling aan de manier waarop individuen en organisaties werken. Hoewel AI-systemen en -platforms de toekomst van werk in belangrijke mate beloven te bepalen, blijft het daadwerkelijke effect ervan vanuit een professioneel, sociaal, organisatorisch en/of politiek perspectief nog steeds vaag. Welke impact hebben de platformeconomie en AI@Work nu echt op de toekomst van werk? We gaan hier een soort bemiddelaarsrol innemen in de zoektocht naar oplossingen die voor iedereen van belang zijn!”

Multistakeholderdialogen

De stichting Reshaping Work, met hoofdkantoor in Amsterdam, speelt vooral een pioniersrol in de multistakeholder-benadering bij het bespreken van de nieuwste trends en digitale innovaties rond de toekomst van werk: “De Reshaping Work Dialogue creëert een collectieve denk- en discussieruimte voor bedrijven, vakbonden, scale ups, start-ups, onderzoeksinstituten, vakbonden, belangengroepen en onafhankelijke experts.”

Een toekomstbestendige en verbeterde arbeidswereld is niet de verantwoordelijkheid van één enkele stakeholder, zegt ze, het is een gedeelde verplichting. “Alle belanghebbenden verdienen een plaats in het debat om samen over de niet-standaardvormen van werk te praten. We faciliteren hiermee discussies tussen bedrijven, start-ups, vakbonden, belangengroepen enzovoort. Het is een echt innovatief initiatief dat zeer waardevol is, omdat we de vele stakeholders een veilige plek bieden om hierover diepgaand van gedachten te wisselen. Met onze discussies kunnen we bovendien het Europees beleidsniveau inspireren.”

“We hebben net een nieuwe reeks van multistakeholder-dialoogdiscussies gelanceerd, deze keer met 30 partnerorganisaties zoals Malt, Collective Benefits, the Adecco Group, Zurich Insurance, Acture Groep, Zenjob, Uber, Smart Coop, UNIA Europe, Cera Coop, ETUI, WEC, CESI, WageIndicator Foundation…” Deze dialoog gaat dit jaar over deze drie belangrijke vraagstukken:

• De impact van de voorgestelde EU-richtlijn inzake sociale zekerheid en eerlijke arbeidsomstandigheden voor platformwerkers
• De verantwoordingsplicht, ethische beginselen en regelgeving voor AI-systemen en algoritmen op de werkplek
• Opleiding, inzetbaarheid en arbeidsparticipatie van jongeren en welzijn op het werk voor de volgende generaties”

Platformen voor kenniswerkers

Haar focus ligt inderdaad op ‘gigwork’ of platformwerk voor ongeschoolden. “Wat de platforms voor de meer geschoolde freelancers betreft, is de problematiek veel complexer. We spreken dan vooral over Upwork, Fiverr, Toptal en dergelijke.” Deze platformen weigeren overigens om zich te associëren met de ‘klusjeseconomie’. “Hun werkveld is echt internationaal. Ook mensen uit Azië of landen in ontwikkeling leveren prestaties aan klanten in Europa. Welk recht en welke fiscaliteit zijn hier dan van toepassing?”

Karanovic is ook oprecht bezorgd over deze kenniswerkers of hoger geschoolde platformwerkers. “In tegenstelling tot vaste werknemers krijgen zij geen extra vorming en opleiding van hun platform. Ze hebben ook geen zicht op een carrière. Anderzijds verdient alleen 10% van hen voldoende om voor zichzelf te kunnen instaan.”

Karanovic vindt dat die platformen over veel macht en data beschikken. Zij bepalen de ratings van de medewerkers, zij beslissen over hun ingang en exit. Maar hoe kan een jonge starter een rating opbouwen? Is die overdraagbaar? Moet er geen leerbudget aangeboden worden? Zij vindt dat deze platformen daar verantwoordelijk voor zijn. “Misschien zal de talentschaarste er voor zorgen dat zij inzien dat zij een competitief voordeel ontwikkelen als ze beter voor hun werkers zorgen en dus ook voorzien in opleiding en dergelijke?”