Zzp’ers wegzetten als profiteurs, mag dat stoppen?

De afgelopen weken verschenen er in diverse gerenommeerde kranten (waaronder de Volkskrant en het FD) artikelen over zelfstandigen met beweringen die niet door de factchecker heen komen. Zo zouden zelfstandigen aanspraak doen op collectieve voorzieningen waar zij niet aan meebetalen, zou bijna een derde tijdens de coronapandemie door het ijs zijn gezakt en zouden ze ‘netto’ betaald krijgen voor hun diensten.

Dergelijke onjuiste aannames omtrent de zzp’er, de zelfstandige zonder personeel, steken helaas met enige regelmaat de kop op. Wat grote zorgen baart, is dat ook invloedrijke beleidsadviseurs als Hans Borstlap (die aantoonbaar beter weten) en ervaren journalisten dit beweren. Beeldvorming van de zzp’er als opportunist doet geen recht aan het overgrote deel van de zelfstandigen dat weliswaar zonder personeel, maar wel degelijk als ondernemer werkt. Deze groep varieert van stukadoor tot loopbaanadviseur en van managementconsultant tot kapper. Het zijn mensen die uit volle overtuiging kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap en die met hun creativiteit, klantgerichtheid en wendbaarheid een waardevolle bijdrage leveren aan onze krappe, dynamische arbeidsmarkt en economie.

Mythes

Laat ik deze mythes over zelfstandigen nog één keer ‘busten’. Net als bijna alle andere Nederlanders betalen zelfstandigen gewoon belasting en dragen zij daarmee bij aan de aow en de bijstand. Die voorzieningen bekostigen we in Nederland namelijk vanuit de algemene middelen. Ook betalen zelfstandigen ziektekostenpremie. Velen leggen bovendien een financiële buffer aan, om tegenvallers op te vangen en voor hun oude dag. De overgrote meerderheid van de zelfstandigen wist het daarmee tijdens de lockdowns op eigen kracht te redden; wat niet betekent dat ze het makkelijk hadden.

Wat zelfstandigen aan omzet op hun rekening gestort krijgen, is bepaald niet ‘netto’. Daar gaan eerst hun kosten vanaf. Vervolgens moeten ze er hun ondernemers- en sociale risico’s mee afdekken. En over de resterende winst uit onderneming betalen ze belasting.

Natuurlijk wil je als ondernemer een buffer hebben voor later en/of slechtere tijden, maar voor zzp’ers is die reserve vaak niet fiscaal aftrekbaar. Integendeel, de vermogensrendementsheffing zorgt ervoor dat zij hierover extra belasting moeten betalen. Niet bepaald een stimulans om een eigen vangnet aan te leggen. Toch doen velen dat wel, omdat ze weten dat ze als ondernemer niet alleen voor hun boterham van vandaag moeten zorgen, maar ook voor die van morgen.

Schijnconstructies

De huidige wet- en regelgeving werkt helaas schijnconstructies in de hand. Het gebrek aan besluitvaardigheid van de regering om de misstanden te bestrijden, draagt bij aan een negatief beeld over de zzp’er. Wat juist nodig is, is daadkracht, ook om de echte zelfstandigen de ruimte te geven om te kunnen ondernemen.

Maar in de discussie over schijnzelfstandigheid neemt de regering werknemerschap als uitgangspunt, met het bijbehorende arbeidsrecht en socialezekerheidsstelsel. Deze wet- en regelgeving is echter al tientallen jaren oud. Het systeem piept en kraakt, als gevolg van een sterk veranderende arbeidsmarkt en de moderne wensen van werkenden.

Met pleisters plakken redt Nederland het al lang niet meer. De arbeidsmarkt schreeuwt om een fundamentele herziening van ons stelsel. Maar de urgentie lijkt nog onvoldoende door te dringen tot de beleidsbepalers.

Zzp’ers hebben behoefte aan nieuwe, passende en samenhangende regels, die ervoor zorgdragen dat deze groeiende groep ondernemers fatsoenlijk en beschermd kan werken. In plaats daarvan schaft dit kabinet aftrekposten voor zzp’ers af en wil men hen een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering opleggen. Zo krijgt de zzp’er minder mogelijkheden om een bedrijfsbuffer op te bouwen, en hoge kosten voor een gebrekkige arbeidsongeschiktheidsverzekering à la de WIA.

Dit opiniestuk verscheen eerder in het FD