Miljoenennota en de zelfstandigen. De maatregelen en de reacties.

Prinsjesdag brengt niet veel goeds voor zzp’ers. In de troonrede van koning Willem-Alexander, werd het woord zelfstandigen of zzp’ers niet genoemd, maar uit de Miljoenennota blijkt dat er verschillende maatregelen genomen worden, waardoor het inkomen terugloopt. Niet alleen de zelfstandigenaftrek wordt versneld versoberd, ook de FOR (fiscale oudedagreserve) verdwijnt  net als de middelingsregeling.

Het kabinet gaat de zelfstandigenaftrek versneld afbouwen en verder verlagen naar 900 euro. In het coalitieakkoord is afgesproken om de zelfstandigenaftrek vanaf 2023 met stappen van 650 euro (inclusief basispad, de laatste twee jaar in stappen van 605 euro) verder terug te brengen tot 1200 euro in 2030. Bij het versneld afbouwen wordt de zelfstandigenaftrek al in 2026 teruggebracht tot 1200 euro en in 2027 verder verlaagd naar 900 euro.

Het kabinet wil zo de verschillen in belasting die werknemers in loondienst betalen ten opzichte van zelfstandigen, kleiner maken. De zelfstandigenaftrek was echter altijd een compensatie voor het ondernemersrisico dat een zelfstandige liep. Bij ziekte, faillissement of gebrek aan klanten, is er immers geen overheidsvangnet.

• Lees ook: Koning: “vaste baan moet de norm zijn.” Een overzicht met de belangrijkste fragmenten uit de Prinsjesdagstukken over de ‘hervorming van de arbeidsmarkt’, waaronder de vervanging van de Wet DBA.

Boze brancheorganisaties

De brancheverenigingen voor zelfstandigen zijn dan ook niet blij met de Prinsjesdagplannen. De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) spreekt over een ‘koopkrachtverslechtering voor een grote groep Nederlanders’.

VZN-voorzitter Christel van de Ven: “Dit kabinet zet zelfstandigen wederom op achterstand. Na de zeer gebrekkige coronasteun voor deze groep ondernemers, worden ze nu opnieuw geraakt. Deze versnelde en verdere afbouw van de zelfstandigenaftrek is in strijd met het coalitieakkoord, toch ‘het contract’ met de maatschappij. Dat is een klap in hun gezicht.”

Het Platform Zelfstandige Ondernemers reageert in vergelijkbare bewoordingen. “Het is verbijsterend dat de zelfstandigenaftrek met zevenmijlslaarzen wordt afgebouwd naar 900 in 2027”, aldus PZO-directeur Margreet Drijvers.

Verrassing

“Dat de FOR afgeschaft wordt, komt niet geheel onverwacht”, zo zegt Van de Ven tegen ZiPconomy. “Dit speelt al sinds de voorjaarsnota. Ze zouden gaan ‘kijken’ naar de FOR, dan weet je wel wat dat betekent. Dat de middelingsregeling ook verdwijnt, was een verrassing.”

Bij de FOR reserveren ondernemers in de boekhouding een deel van hun winst. Over dat deel wordt nu geen belasting geheven, maar op latere leeftijd wel. De FOR komt vrij bij pensionering of stoppen met de onderneming. Dan moet alsnog de belasting betaald worden, maar in sommige gevallen is die lager omdat een bijna-gepensioneerde soms al minder uren werkt en dus in een andere belastingschaal valt.

Bij de middelingsregeling gaat het om ondernemers die drie jaar op rij een flink wisselend inkomen hebben, bijvoorbeeld omdat ze ziek waren of net zijn begonnen. Het inkomen wordt op verzoek over drie jaar gemiddeld.

“Los van de financiële consequenties. Er is helemaal geen visie op de plek van zelfstandigen in de maatschappij en geen visie op de vraag wanneer iemand zelfstandig is”, zo zegt Van de Ven.

• Lees ook opinieartikel Roos Wouters : In een krappe arbeidsmarkt hebben alle werkenden behoefte aan een sociaal stelsel dat minder star is

Onzekerheid

“Deze miljoenennota is erg ingestoken op de vraag waar geld te vinden is om de koopkracht van andere mensen te verbeteren. Er wordt geld afgepakt van de zelfstandigen. Mogelijk komt een deel via een hogere arbeidskorting weer terug, maar dat weten we nu nog niet.”

In de miljoenennota staat dat de versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek het kabinet in 2023 al 173 miljoen euro oplevert, een jaar later is dat 345 miljoen euro, in 2025 518 miljoen euro en in 2026 688 miljoen euro.

“Het kabinet moet echt meer oog hebben voor de micro-ondernemers die een waardevolle bijdrage leveren aan onze economie,” meent Margreet Drijvers van PZO. Werken voor zelfstandigen met een laag verdienvermogen loont zo niet, constateert ze. “Met de inperking van de fiscale faciliteiten waarmee het kabinet beoogt te bereiken dat er meer balans ontstaat tussen vast en flexibel werk, slaat het kabinet dan ook flink de plank mis.”

Daar komt nog bij dat de inflatie torenhoog is, waardoor ook zelfstandigen het moeilijk hebben. Juist nu deze maatregelen nemen, is extra pijnlijk, aldus VZN. “De groep ondernemers die het treft, zijn niet rijk. Ook zij hebben veel last van gestegen kosten van inkoop en levensonderhoud. Dit kabinet schat de bijdrage van deze groep ondernemers niet op waarde.”

“Het kabinet heeft weinig oog voor het verdienvermogen van zelfstandig ondernemers, terwijl de rekeningen van alle plannen wel betaald moet worden”, zo reageert Stef Witteveen (VvDN – de brancheorganisatie van detacheerders – en Uniforce) in de ZiPtalk podcast over de kabinetsplannen. Hij mist bovenal de innovatie in het denken over de arbeidsmarkt. Daarbij vertelt hij meer over hoe VvDN, samen met Bovib, IZO, RIM, ABU en NBBU optrekt in de gesprekken met Den Haag.