Uitspraak zaak Deliveroo: Hoge Raad laat het aan politiek om meer duidelijkheid te scheppen over schijnzelfstandigheid

In de langverwachte uitspraak in de zaak Deliveroo maakt de Hoge Raad twee dingen duidelijk:

1. De fietsbezorgers van maaltijdapp Deliveroo mochten niet werken als zzp’er. Zij werkten op basis van een arbeidsovereenkomst.
2. Het is de taak van het kabinet om meer duidelijkheid te geven over de regels rondom schijnzelfstandigheid.

Van zzp-belangenbehartigers en ondernemers tot arbeidsjuristen en beleidsmakers: iedereen keek vrijdag vol verwachting uit naar de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Deliveroo. De uitspraak werd twee keer uitgesteld. In eerste instantie zou de hoogste rechter 23 december 2022 een oordeel vellen, dat werd verschoven naar februari en toen naar maart.

Langverwachte uitspraak

Bezorgers van Deliveroo werkten als zzp’er, daar was vakbond FNV het niet mee eens. De kantonrechter en het hof gaven de vakbond gelijk: de fietsbezorgers waren werknemers met arbeidsovereenkomsten. Deliveroo stelde tegen de uitspraak van het hof cassatie in bij de Hoge Raad.

De zaak is zo interessant, omdat betrokkenen hoopten dat de Hoge Raad meer duidelijkheid zou scheppen over de kwalificatie van arbeidsrelaties in het algemeen. Het kabinet is namelijk al jaren bezig met de vraag wanneer iemand als zzp’er mag werken en wanneer in loondienst.

Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) presenteerde in december haar plan om de regels rondom inhuur van zzp’ers te verduidelijken. Nieuwe criteria moeten duidelijker maken wanneer iemand een opdracht mag uitvoeren als zelfstandig ondernemer.

Zo wil Van Gennip het gezagscriterium op een moderne manier uitleggen door het begrip ‘inbedding’ toe te voegen. Als iemand werk doet dat ‘organisatorisch is ingebed’ in de onderneming van de werkgever, dan duidt dat op een arbeidsovereenkomst.

Hoge Raad had meer duidelijkheid kunnen geven

Volgens advocaat Johan Zwemmer was daar niet eens een wetswijziging voor nodig. Zwemmer: “De Hoge Raad kan de meer eigentijdse invulling van het gezagscriterium zo overnemen en toepassen bij de uitleg van het element ‘in dienst van’ in artikel 7:610 van het Burgerlijk Wetboek.”

Dit was ook het advies van advocaat-generaal (AG) Ruth de Bock. Als iemand ‘ingebed’ is in de organisatie, dan moet zo iemand gezien worden als werknemer. Tenzij iemand aantoonbaar een ‘echte ondernemer’ is.

Dit zou jurisprudentie zijn waar anderen op terug kunnen vallen. Maar dat is dus niet gebeurd. In het arrest staat dat de Hoge Raad ‘op dit moment geen aanleiding ziet voor rechtsontwikkeling, omdat de wetgever met dit onderwerp bezig is’.

Alle omstandigheden samen

De Hoge Raad houdt de uitspraken in de zaken Groen/Schoevers en X/Amsterdam overeind. In die zaken oordeelde de Hoge Raad dat alle feiten en omstandigheden van belang zijn bij de beoordeling van een arbeidsrelatie. Zelfs de bedoeling van de partijen is relevant. Dat de Groen en Schoevers bijvoorbeeld niet de intentie hadden een arbeidsovereenkomst aan te gaan, vond de Hoge Raad destijds een belangrijk gegeven.

Ook in de zaak Deliveroo hangt het oordeel af van ‘alle omstandigheden van het geval’, schrijft de Hoge Raad. Zo voerde Deliveroo aan dat de bezorgers vrij waren om te werken wanneer zij willen en om zich te laten vervangen. Dat wijst op zzp-schap. Maar volgens het hof was er weldegelijk sprake van een arbeidsovereenkomst, op grond van de overige omstandigheden. Daarbij woog mee dat het in de praktijk heel moeilijk was voor de bezorgers om zich te laten vervangen.

Kortom, er is geen algemeen principe af te leiden uit het arrest. Of er sprake is van een arbeidsovereenkomst, hangt af van alle omstandigheden van het geval in onderling verband bezien.