Minister ziet niets in broodfonds als alternatief voor verplichte aov. ‘Te weinig garanties zonder verzekeraar’

De verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) voor zelfstandigen zal gemiddeld 225 euro per maand kosten. Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) onderzoekt nog of zelfstandigen straks zelf een alternatief kunnen regelen (de ‘opt-out’).

“Het moet wel haalbaar en uitvoerbaar zijn”, waarschuwde de minister donderdag tijdens het plenaire debat Pakket maatregelen voor hervorming arbeidsmarkt.

Min @karienvangennip zet het nu even precies neer. “Een opt-out is bij de AOV-zelfstandigen, met VVD, een wens van kabinet. Maar het moet wel haalbaar en uitvoerbaar zijn. Maar ik kan nu niet 110% beloven dat die er komt. Daar is het nu te vroeg voor” #SZWdebat https://t.co/J0j1DnWArT

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) June 1, 2023

Daarbij kan ze zich slecht voorstellen dat alternatieven voor een verzekeraar aan de voorwaarden voor zo’n opt-out voldoen. Denk aan schenkkringen zoals een broodfonds of crowdsurance. “Ik zie niet hoe een broodfonds zonder zonder samenwerking met een verzekeraar kan voldoen aan de eisen”, zei Van Gennip.

Opt-out en stabiliteitsbijdrage

De arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) was een veelbesproken onderwerp tijdens het debat over haar plannen voor de arbeidsmarkt. Dinsdag stelden Kamerleden volop vragen en werd duidelijk dat links en rechts verdeeld zijn over de noodzaak van een opt-out.

Partijen zoals VVD, CDA, PVV en Forum voor Democratie (FVD) vinden zo’n uitzonderingsoptie essentieel. Ook CDA en D66 staan open voor een opt-out. Pepijn van Houwelingen (FVD) diende donderdag een motie in om te onderzoeken of zo’n opt-out ook kan zonder verzekeraar. “Wat nou als een broodfonds voldoet?”

Van Gennip ziet weinig in zo’n onderzoek. Zij benadrukt haar achtergrond als oud-bestuursvoorzitter van ziektekostenverzekeraar VGZ. “Zonder verzekeraar kan een schenkkring geen levenslange uitkering garanderen.”

• Meer weten over de kosten en voorwaarden? Lees: Dit gaat de verplichte AOV voor zelfstandigen kosten. En uitkeren

Tijdens het debat had Van Houwelingen ook kritiek op de ‘stabiliteitsbijdrage’ die zelfstandigen betalen als zij zelf een alternatief voor de verplichte aov willen regelen. “Die bijdrage zorgt ervoor dat de opt-out niet ten koste gaat van de publieke verzekering”, zei de minister.

Verder rekent de minister erop dat zelfstandigen de kosten van de verplichte aov doorberekenen in hun prijzen. Zij verwacht dat dit makkelijker wordt, als straks alle zelfstandigen een aov moeten betalen en alle tarieven dus stijgen.

Verzekering voor alle werkenden

Meerdere partijen pleiten voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden, in plaats van alleen zelfstandigen. De minister ziet dat niet zitten. Ten eerste omdat er veel moet veranderen om zo’n maatregel in te voeren. Zij verwacht dat dit minstens 10 jaar duurt.

Verder hebben zelfstandigen andere behoeften dan werknemers, zegt ze. Zo kan ‘een echte zelfstandig ondernemer’ volgens Van Gennip meestal wel een jaar arbeidsongeschiktheid overbruggen met spaargeld. Daardoor kan de premie lager zijn. Een werknemer kan daarentegen terugvallen op bijvoorbeeld bedrijfsartsen en re-integratietrajecten via zijn werkgever.

Capaciteit bij het UWV

Bart van Kent (SP) en Léon de Jong (PVV) maken zich zorgen over de uitvoering van de verplichte aov voor zelfstandigen. Het UWV moet dat gaan doen, maar de uitkeringsinstantie kan geen extra werk aan. UWV heeft nu al te weinig verzekeringsartsen om de wet Werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) uit te voeren. ‘De WIA loopt helemaal vast’, concludeerde de Algemene Rekenkamer vorige maand.

Van Gennip zei dat de problemen bij het UWV ‘sowieso opgelost moeten worden’. Ze wil niet wachten met invoering van de aov. Van Gennip: “We moeten er gewoon voor zorgen dat de zaken bij het UWV op orde zijn, voordat al deze maatregelen ingaan.”

Eerder in debat: Min @karienvangennip houdt vast om aanpassing doorbetaling ziekte en AOV-zelfstandigen in 1 wet te behandelen. Heeft ook met tempo nodig (ze wijst op AOV is onderdeel belofte in EU corona herstelplan) https://t.co/m87PUjlyAo

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) June 1, 2023

• Lees meer: Opt-out bij aov voor zelfstandigen is voor VVD ‘essentieel’

Begin april maakte de minister haar plannen voor de arbeidsmarkt bekend. Met dit pakket van 37 maatregelen wil zij schijnzelfstandigheid terugdringen, meer zekerheid voor mensen met een flexcontact en meer wendbaarheid voor werkenden en ondernemers. Tijdens het debat deze week ging het vooral over de details van deze maatregelen, de hoofdlijnen staan veelal vast.

Zzp-debat volgende week woensdag

De minister heeft ook volop plannen voor zzp’ers. Zo gaat de Belastingdienst gaat meer handhaven op schijnzelfstandigheid en komt er een ‘civielrechtelijk rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst’ onder een bepaald uurtarief (waarschijnlijk 30 á 35 euro) zodat kwetsbare zzp’ers makkelijker werknemersrechten kunnen opeisen. Ook werkt de minister aan verduidelijking van de wet om te kunnen bepalen wanneer een werkgever een zelfstandige mag inhuren.

Volgende week woensdag is er een speciaal commissiedebat over het zzp-beleid. Volg ZiPconomy voor het laatste nieuws en verslag van de belangrijkste ontwikkelingen.