“Zorg dat externen onderdeel worden van je organisatie”

De consultants van Morgens helpen organisaties in de zorg, overheid en onderwijs slagvaardiger te worden door het verbeteren van processen en samenwerking. Het bureau zet hier ook zelfstandigen voor in. 

“Bij Morgens zijn we in principe gaan groeien met eigen mensen”, zegt Bob Willemsen, partner bij Morgens, “maar dan kom je soms in de situatie dat je niemand beschikbaar hebt voor een concrete klantvraag of dat er een klantvraag is waar je de expertise niet voor hebt. De klant wil graag de manier van werken van Morgens, want dat bevalt heel goed, maar er is bijvoorbeeld meer inhoudelijke IT-expertise nodig. We willen klanten dan toch kunnen helpen.”

Morgens werkt daarom sinds een jaar of vier met zzp’ers die een eigen expertise hebben, maar volgens dezelfde filosofie werken. Eerst kwamen deze professionals vooral uit het eigen netwerk (bijvoorbeeld oud-collega’s), maar inmiddels is er een groep van ongeveer 250 mensen die in meer of mindere mate verbinding zoekt met Morgens. Zo’n 30 tot 40 daarvan worden met regelmaat ingezet.

Schijnzelfstandigheid, inbedding, tarieven – het zelfstandigendebat heeft vooral aandacht voor de juridische kanten van het werken met zelfstandigen. Maar hoe ziet de dagelijkse praktijk op de werkvloer er eigenlijk uit? Wat is er nodig om op een goede manier met zelfstandigen samen te werken en wat levert dat op? In een reeks achtergrondartikelen laat ZiPconomy opdrachtgevers aan het woord die op een innovatieve manier samenwerken met zelfstandigen.

Flexibele schil van zzp’ers

Voor de zelfstandigen zijn de overwegingen om met Morgens samen te werken soms praktisch, bijvoorbeeld dat ze minder acquisitie en facturatie hoeven te doen. Het is een voordeel dat Morgens een warm netwerk heeft van klanten en daardoor écht kennis van de opdrachtgever en toegang tot een ander soort opdrachten. “Maar er is ook een deel dat een middenweg zoekt tussen eenzaam zzp’er zijn of opgeslokt worden door een bedrijf. Het idee daarbij is om te pionieren met een middenweg tussen werken in loondienst en plaatsing bij opdrachten van klanten die je helemaal niet kent.”

Gekoppeld aan een coach

Bij Morgens vindt de samenwerking met de zelfstandigen op drie verschillende manieren plaats: in een (tijdelijk) team samen met vaste medewerkers, alleen op de opdracht maar mét begeleiding van iemand die de klant kent of helemaal alleen. Dit laatste is echter een uitzondering. In die gevallen werkt de zelfstandige graag vanuit de eigen expertise, maar is er zeker wel afstemming nodig om vertrouwen op te bouwen. “Ze werken toch onder het vaandel van Morgens.”

De tweede vorm, waarbij begeleiding door Morgens deel uitmaakt van de samenwerking, houdt in dat er maandelijks een gesprek is tussen de zzp’er en een vaste medewerker van Morgens die optreedt als coach. Een voorbeeld is iemand die een opdracht doet bij de Gemeente Arnhem. “Ze loopt aan tegen een implementatievraagstuk en die klant heeft daar niets voor – geen vaste methodes of technieken of een clubje waar ze die vraag kan stellen. Ik heb een vergelijkbare opdracht gedaan, dus ik heb allerlei draaiboeken en aanpakken liggen. Ik vind dat leuk om te doen, het is een onderwerp wat ik inhoudelijk interessant vind en ik heb het idee dat ik de zzp’er zo verder help en de klant uiteindelijk ook.”

Investeren in de loopbaan van alle professionals

Goed opdrachtgeverschap betekent ook dat je een gedeelde verantwoordelijkheid hebt om te werken aan de hele loopbaan van professionals, ongeacht het dienstverband. Dat besef begint steeds meer door te dringen. Coachen en leren van elkaar is één van de vormen waarin organisaties de talenten van zelfstandigen én medewerkers gezamenlijk kunnen ontwikkelen. Of de de zzp’ers die vaak voor Morgens werken dat zelf ook zo ervaren, vindt Willemsen een goede vraag. “Ik zou natuurlijk ‘ja’ willen zeggen, maar dat wil ik dan vooral aan hen vragen.”

“Net als Morgens kom ik graag tot de kern en maak een beweging vooruit. De samenwerking met Morgens helpt mij enorm om vanuit verschillende rollen verschillende vragen te stellen. Dat zijn voor mij keys om te weten hoe ik verandering kan helpen organiseren.” – Vanessa Deen (zzp’er)

Voordelen van het werken met zelfstandigen

Willemsen geeft aan dat de voordelen van het werken met zelfstandigen deels commercieel zijn; Morgens kan zo meer opdrachten invullen. Het komt ook wel eens voor dat zelfstandigen tijdens een opdracht bij de klant rondlopen en daar behoeftes zien waar mensen van Morgens op in kunnen spelen. 

Wat in de praktijk soms ingewikkeld blijkt, is het binnenhalen van kennis van buitenaf. Actief kennis delen zou in de eigen tijd van de zpp’er moeten plaatsvinden. Die kennisuitwisseling gebeurt in de praktijk dan ook vooral wanneer mensen met elkaar samenwerken aan een opdracht. “Dat voordeel zagen we van tevoren wel, maar daar zijn we nog best wel zoekende in. Het is tot nu toe ingewikkeld om dat concreet te maken.”

De ‘vooruitgangskracht’ van Morgens

Morgens gebruikt de term ‘vooruitgangskracht’ in de filosofie om klanten te adviseren. De term staat voor organisaties helpen om klaar te zijn voor morgen en zichzelf verder continu te kunnen verbeteren. Hoe past Morgens dit principe toe als het gaat om de kennisuitwisseling tussen vaste medewerkers en zelfstandigen?

Willemsen vertelt dat Morgens nu speciale bijeenkomsten organiseert voor de zzp’ers uit de flexibele schil. Er worden presentaties gehouden over nieuwe ontwikkelingen in de organisatie, maar de aanwezigen zouden meer kennis kunnen delen of ervaringen uitwisselen. Willemsen benoemt dat daar nog kansen liggen om de grens tussen mensen in loondienst en zzp’ers minder hard te maken. “Je gaat dan meer uit van een netwerkachtige samenwerking”, legt hij uit. 

“Er wegen natuurlijk verschillende belangen: wij hebben een bedrijf waar we mee willen groeien en de zzp’er heeft behoefte aan autonomie. Je moet dan een manier vinden waarop je elkaar wederzijds helpt, zonder te veel te vragen van elkaars tijd. Hoe je daar nou nog een slag mee kunt maken, dat je echt kunt gaan creëren, daar zou ik nog wel meer mee willen doen. Ik vind dat ook een beetje onze verantwoordelijkheid; wij nodigen mensen uit voor die bijeenkomsten.”

Visie op ‘goed opdrachtgeverschap’

“Wat een opdrachtgever voor een zzp’er is, dat is een breed begrip. Dan heb je het ook over ‘hoe behandel ik mensen’. Ik heb veel voorbeelden gezien en hoe je als inhurende partij goed voor externen zorgt, is dan een interessante vraag.”

Willemsen geeft aan grote verschillen te zien, omdat zelfstandigen op sommige plekken echt meedraaien en op andere plekken veel onderscheid tussen vaste en tijdelijke medewerkers ervaren. Dit is van invloed op de mate waarin een zelfstandige zich committeert aan een organisatie. “Wij willen bij Morgens bijvoorbeeld naast de klant staan. We willen niet alleen maar ‘laatje open, advies erin, laatje dicht’. Als je een organisatie echt wilt helpen, zodat medewerkers het daarna zelf kunnen doen, vraagt dat dat je onderdeel wordt van een bedrijf, van een klantorganisatie.” 

Er is dan méér nodig dan alleen aandacht voor procedures (bijvoorbeeld toegang tot systemen), maar ook voor de onderstroom. Iemand zich ‘erbij’ laten voelen en zich welkom laten voelen is iets waar een opdrachtgever wel zin in moet hebben of oog voor moet hebben. Willemsen: “Als ik echt de volle potentie van een zzp’er wil benutten, dan vraagt dat wat van hoe ik met ze omga.”

Toekomst van werken met zelfstandigen

De hoeveelheid zelfstandigen stijgt, en adviezen over innovatief ondernemen in de huidige arbeidsmarkt gaan daar soms aan voorbij. De blik van Willemsen op de plek die zelfstandigen innemen op de arbeidsmarkt, veranderde tijdens zijn eerste grote opdracht als primair verantwoordelijk projectleider. 

“Ik kostte veel meer en voelde de verantwoordelijkheid om meer te presteren om die positie te verantwoorden. Ik ben daar toen over in gesprek gegaan. De opdrachtgever gaf toen aan op dat moment een piek te hebben en hij moest iets gedaan krijgen waar ze de capaciteit niet voor hadden. Ze zouden die vraag ook niet vaker gaan hebben. ‘Ik wil daar helemaal geen vast persoon op,’ zei hij toen.” 

Hierdoor is Willemsen wel gaan beseffen dat je als werkgever veel meer kunt met zelfstandigen dan nu vaak het geval is. Als zzp’er kun je namelijk je kennis overdragen, en een klant kan daar profijt van hebben. “Je kunt je staande organisatie er slimmer en beter mee maken.”

De huidige situatie waarin regelgeving de inzet van zzp’ers ontmoedigt, beperkt opdrachtgevers in de hoeveelheid mensen die kan worden ingezet. Hoewel aan de onderkant van de markt sprake kan zijn van uitbuiting of verkapte dienstverbanden in het voordeel van de werkgever, ziet Willemsen dit in zijn sector niet. “Dit zijn mensen die al jarenlang een carrière hadden als manager of als consultant en dan bewust de keuze maken om zelfstandig te werken vanuit vrijheid en autonomie. Die hebben in mijn beleving een stuk minder bescherming nodig, maar die regels gelden voor iedereen. Als je daar meer differentiatie in kan aanbrengen, zou je daar als maatschappij niet slechter van worden.”

De gouden tip voor goed opdrachtgeverschap

Welke tip voor een goede samenwerking wil Bob Willemsen meegeven aan organisaties die zzp’ers inhuren?

“Zorg ervoor dat die externe, voor zover dat nodig is voor de opdracht, onderdeel wordt van je organisatie. Onderscheid tussen een vast dienstverband en mensen die tijdelijk een probleem oplossen moet veel meer een spectrum zijn, afhankelijk van wat je als klant wil. Als je als organisatie meer wilt dan alleen een advies, dus iemand die helpt een probleem op te lossen en die ervoor zorgt dat je het straks zelf kan, betekent dat ook dat je iemand meer moet toelaten.” 

Morgens ondersteunt grote (verander)opgaven in de zorg, overheid en onderwijs. De consultants werken vanuit de filosofie om organisaties te helpen aan meer ‘Vooruitgangskracht’, zodat zij klaar zijn voor de uitdagingen van morgen. Diensten lopen uiteen van strategisch advies, digitalisering en datagedreven transformatie tot het opzetten van netwerksamenwerkingen. Daarnaast investeert Morgens in starters met het traineeprogramma ‘Jong Morgens’. Morgens maakt deel uit van Conclusion: een dynamisch ecosysteem van ruim 25 expertbedrijven dat zich richt op business transformaties en IT-services.

Bob Willemsen specialiseert zich in programma- en implementatiemanagement, met name rond digitale transformatie. Als partner is hij verantwoordelijk voor klanten en projecten in het Justitie & Veiligheidsdomein en bij de landelijke uitvoeringsorganisaties.