CBS: minder vacatures, maar arbeidsmarktspanning blijft even hoog

Het aantal vacatures is in het vierde kwartaal van 2023 wederom gedaald. Eind december stonden er 410.000 vacatures open, 5.000 minder dan aan het einde van het derde kwartaal. Dat meldt het CBS op basis van de nieuwste arbeidsmarktcijfers. 

Omdat het aantal werklozen ook is afgenomen (6.000 minder dan in Q3) blijft de arbeidsmarkt even gespannen. Tegenover elke 100 werklozen staan 114 vacatures. 

In totaal blijft het aantal banen groeien. In het vierde kwartaal kwamen er opnieuw 45.000 banen bij. Voor werknemers en voor zelfstandigen. Het aandeel werkenden binnen de bevolking van 15 tot 75 jaar is verder toegenomen tot 73,2 procent. 

Meer vast, meer zzp, minder flex

Van de 9,8 miljoen mensen met betaald werk in het vierde kwartaal van 2023 waren er 2,7 miljoen werknemers met een flexibele arbeidsrelatie. Dat zijn er 12.000 minder dan een kwartaal eerder en 43.000 minder dan in het eerste kwartaal van 2023.

Kort na het uitbreken van de coronapandemie, in het derde kwartaal van 2020, lag het aantal werknemers met een flexcontract op een relatief laag niveau (2,5 miljoen). Sindsdien is dit toegenomen tot 2,8 miljoen in het eerste kwartaal van 2023, waarna dit aantal wat is gaan dalen.

Het aantal werknemers met een vaste arbeidsrelatie nam in het afgelopen kwartaal met 40.000 toe tot 5,5 miljoen. Dit aantal steeg vrijwel voortdurend sinds het vierde kwartaal van 2015. 

Het aantal zelfstandigen – met of zonder personeel – groeide in het vierde kwartaal met 23.000, en kwam uit op 1,6 miljoen. Dit aantal is de afgelopen jaren vrijwel continu gegroeid en heeft voornamelijk betrekking op zzp’ers. 10,7% van alle werkenden is momenteel zzp’er. 10 jaar terug was dat 8,3%. 

Meer banen, maar minder via uitzendbureaus

Met een groei van 45.000 (0,4 procent) komt het totaal aantal banen op 11,6 miljoen. Over heel 2023 zijn er gemiddeld 173.000 banen bijgekomen. In deze cijfers zijn alle banen meegeteld, voltijd en deeltijd. In de afgelopen negen jaar is het aantal banen met bijna 1,8 miljoen toegenomen.

Bij de uitzendbureaus waren in het vierde kwartaal 4.000 banen minder dan in het voorgaande kwartaal, een daling van 0,5 procent. In het derde kwartaal van 2023 daalde het aantal banen in de uitzendbranche ook, met 11.000.

In de handel, vervoer en horeca kwamen er 11.000 banen bij, een stijging van 0,4 procent. Andere bedrijfstakken met een grote banengroei waren de bouw (10.000), de zorg (8.000) en het openbaar bestuur (7.000). Naast de daling in de uitzendbureaus daalde het aantal banen alleen in de informatie en communicatie (-3.000).

Opnieuw minder vacatures

Het aantal vacatures blijft dus dalen. Nu al zes kwartalen achtereen. De meeste vacatures waren ook dit kwartaal te vinden in de handel (76.000), de zakelijke dienstverlening (68.000) en de zorg (64.000). Gezamenlijk zijn deze drie bedrijfstakken goed voor de helft van alle openstaande vacatures. 

Net als in het derde kwartaal van 2023 nam het aantal vacatures het sterkst af in de handel. Met een afname van 3.000 stonden er aan het einde van het vierde kwartaal nog 76.000 vacatures open. Ook in de zakelijke dienstverlening waren er minder vacatures. Het waren er 68.000, een verschil van ruim 2.000 met een kwartaal eerder. In het onderwijs (13.000) nam het aantal vacatures af met 1.000. 

In de overige bedrijfstakken was de af- of toename kleiner dan duizend vacatures ten opzichte van het voorgaande kwartaal.

Meer nieuwe vacatures

In het vierde kwartaal ontstonden voor het eerst in 2023 wel meer nieuwe vacatures. Het waren er 359.000, 12.000 meer dan in het derde kwartaal. Er werden 364.000 vacatures vervuld (inclusief vervallen vacatures), in het derde kwartaal waren dat er nog 359.000.

Vacaturegraad neemt verder af

De vacaturegraad, het aantal openstaande vacatures per duizend banen van werknemers, nam in het vierde kwartaal af van 46 naar 43. De bedrijfstak met de hoogste vacaturegraad blijft, net als in het derde kwartaal, de bouw (71). Al langere tijd is de vacaturegraad in het onderwijs het laagst. In het vierde kwartaal ging het om 21 vacatures per duizend banen.

Arbeidsparticipatie groeit door 

In het vierde kwartaal van 2023 bestond de werkzame beroepsbevolking uit 9,8 miljoen mensen van 15 tot 75 jaar. Dit aantal is de afgelopen jaren gestaag toegenomen, terwijl het aantal mensen zonder werk is gedaald. Hierdoor is de netto arbeidsparticipatie, het aandeel werkenden binnen de bevolking van 15 tot 75 jaar, verder toegenomen tot 73,2 procent.

In het tweede kwartaal van 2014 was dit nog 66,0 procent. Daarna is dit aandeel vrijwel voortdurend toegenomen, met uitzondering van een flinke daling in 2020, tijdens het begin van de coronacrisis.