Het einde van het handhavingsmoratorium op schijnzelfstandigheid is in zicht: wat nu?

Over minder dan 9 maanden verloopt het handhavingsmoratorium op schijnzelfstandigheid. Vanaf dat moment mogen belastinginspecteurs weer boetes en naheffingen opleggen als zij merken dat een bedrijf onterecht met zzp’ers werkt. De podcast ZiPtalk gaat over wat dit betekent voor bemiddelaars, werkverschaffers en zzp’ers. Presentator Narada Bouwland en ZiPconomy-hoofdredacteur Hugo-Jan Ruts vragen het aan twee deskundigen: John Piepers (programmamanager Handhaving Arbeidsrelaties bij de Belastingdienst) en Boris Emmerig (Holla Tax & Legal).

Geen nieuwe wet, toch handhaving

“De politiek dacht dat er op 1 januari 2025 zeker wel nieuwe zzp-wetgeving zou zijn. Logisch om dan het handhavingsmoratorium af te laten lopen”, zegt Ruts. “Ondertussen weten we dat er eind van dit jaar nog geen nieuwe wet is, maar de datum van 1 januari 2025 blijft wel staan.” De belastingdienst dan scherper controleren. Overigens niet met terugwerkende kracht.  

• Lees ook: Invoerdatum zzp-wet onder druk

Er kan ook gehandhaafd worden, want er is namelijk ook nu al wet- en regelgeving en vooral jurisprudentie over werken met zzp’ers. In de zaak Deliveroo werd nog eens duidelijk hoe de rechter kijkt naar het onderscheid tussen zzp’ers en werknemers in een organisatie. Als er binnenkort een uitspraak ligt in de Uber-zaak, wordt het nog duidelijker. Die zaak draait vooral om de vraag: wanneer is iemand een echte ondernemer?

• Lees ook: Wet DBA: ficus gaat handhaven, maar waarop?

Versterken en verbeteren

“Voldoen aan het arbeidsrecht is geen keuze, je moet je er gewoon aan houden”, zegt Piepers. Hij is programmamanager Handhaving Arbeidsrelaties bij de Belastingdienst. “We zijn nu bezig met ‘versterken en verbeteren’ van de handhaving. Dat wil zeggen dat we meer aandacht vragen voor dit thema, vaker bedrijfsbezoeken afleggen en ons voorbereiden op meer handhaving. Ondertussen verwachten we van werkenden en werkgevers dat zij aan de slag gaan.”

Onlangs publiceerde de Belastingdienst het Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2024. Daarin staat hoe de fiscus op dit moment toewerkt naar de opheffing van het handhavingsmoratorium. 

Signaalfunctie van intermediairs en overheid

Piepers: “Werkgevers huren nog vaak zzp’ers in, terwijl ze weten dat iemand in loondienst zou moeten zijn, omdat zij simpelweg niet voldoende werknemers kunnen vinden. Zij moeten wel met zzp’ers aan de slag, zeggen ze zelf.”

Om daar verandering in te brengen rekent Piepers op meer samenwerking met de markt. “Brancheorganisaties, intermediairs en grote werkgevers hebben een signaalfunctie”, zegt hij. “Tussenpersonen zijn daarbij heel belangrijk en ik ben blij dat zij met ons meewerken. Zij kunnen ons helpen de markt te informeren, zodat wij meer tijd hebben voor zaken als boekenonderzoeken.”

Ook de overheid moet meer verantwoordelijkheid nemen en stoppen met onterechte inhuur van zzp’ers, vindt Piepers. “Dit is namelijk een van de grootste opdrachtgevers van Nederland.”

• Lees ook: Hervatting handhaving Wet DBA van 2025: hoe staat de Belastingdienst daarin?

Ga nu aan de slag

Als werkgever moet je nu echt aan de slag, benadrukt advocaat Emmerig. “Om te beginnen: meten is weten”, zegt hij. “Inventariseer hoe je nu werkt met zzp’ers. Zet feiten en omstandigheden op een rij. Classificeer vervolgens: is dit goed, fout of onduidelijk? Vervolgens ga je aan de slag om te zorgen dat jouw werkwijze past binnen de wet- en regelgeving.”

Zo’n aanpassing is niet alleen juridisch, maar ook cultureel, zegt hij. “De mensen in jouw organisatie zijn gewend om op een bepaalde manier met zzp’ers te werken”, legt Emmerig uit. “Het vergt soms een flinke gedragsverandering en een andere manier van denken.”

• Lees ook de blog van Boris Emmerig over de handhaving van de Wet DBA.

Waar moet je op letten?

“In het Deliveroo-arrest staan tien criteria, die bepalen in samenhang of er sprake is van een arbeidsrelatie of een zzp-opdracht”, vertelt de advocaat. De belangrijkste drie zijn volgens hem:

• In hoeverre is er een gelijkwaardige relatie tussen opdrachtgever en werkende?
• In hoeverre is de werkende ingebed in de organisatie?
• In hoeverre gedraagt de werkende zich als ondernemer?

“Vaak is de situatie heel duidelijk, bijvoorbeeld een student die in de horeca werkt volgens een rooster en instructies opvolgt van zijn manager. Dat is een werknemer”, zegt Emmerig. “Toch is het een utopie om te komen tot een vinklijstje. Of iemand werknemer of zzp’er is, blijft afhankelijk van verschillende criteria in onderling verband.”

Meer weten? Luister hier de hele podcast of bekijk de opname hieronder.