Aartsen (VVD): Kijk bij handhaving op schijnzelfstandigheid vooral naar de probleemsectoren

“Prima als je gaat handhaven op mensen die tegen hun wil zzp’er zijn. Prima als je gaat handhaven op zzp’ers die onder het minimumloon worden betaald. Maar de VVD gaat het niet meemaken dat mensen, dat zzp’ers die gewoon zelfstandig in alle vrijheid dat willen doen vanaf 1 januari massaal op straat worden gezet, omdat de overheid een wet heeft bedacht van een aantal jaar geleden en vindt hoe de wereld eruit zou moeten zien.” 

Dat zegt Thierry Aartsen, Kamerlid voor de VVD, in de podcast ZiPtalk. Hij reageert daarmee op de onrust die er is over de hervatting van handhaving op schijnzelfstandigheid per 1 januari.  

“Ik maak me hier ook grote zorgen over”, zegt Aartsen. “Dat is ook de reden waarom ik het initiatief heb genomen om begin september een rondetafelgesprek over het handhavingsmoratorium te hebben in de Tweede Kamer. Dan komt de Belastingdienst langs om ons te informeren over wat ze van plan zijn. Dan komen ook de zelfstandigenorganisaties en vertegenwoordigers langs om te vertellen hoe de vlaggen er bij hen bijhangen. Je merkt dat er enorme onrust is.”

“We hebben inmiddels 1,2 miljoen zzp’ers. Mijn overtuiging is dat het gros van die mensen gewoon in alle vrijheid zelfstandig wil werken. Dan gaan we niet meemaken dat, omdat we een handhaving hebben, we mensen in een hokje gaan duwen en een moralistisch gedwongen werknemer laten zijn, terwijl ze zelf zeggen: ‘Laat mij nou gewoon zelfstandig werken’.” 

Aartsen wil niet zo ver gaan om het moratorium in zijn geheel te verlengen, maar vindt wel dat de Belastingdienst zich zou moeten richten op probleemsectoren. “Mensen die tegen hun wil gedwongen zzp’er zijn. Of die onderbetaald worden. Of waar de problemen zijn. Pak daar het probleem als eerste aan, voordat je al die goedwillende zzp’ers de schrik op het lijf gaat jagen. En nog erger, die mensen krijgen nu allemaal geen opdrachten meer. Dat moeten we echt niet mee willen maken.”  

Wel handhaving, voorlopig nog geen nieuwe wet

Het hervatten van de handhaving komt op een moment dat er nog geen nieuwe wet met duidelijkere regels is. Dat was aanvankelijk wel de bedoeling. Voordat die wet er is, zal er eerst nog een stevige politieke discussie moeten plaatsvinden, zo maakt Aartsen duidelijk. 

Voormalig minister Van Gennip heeft wel een concept van een zo’n wet, de Wet VBAR, naar de Raad van State gestuurd. Maar daar is onder andere vanuit VNO, zzp-organisaties en brancheorganisaties van bemiddelaars veel kritiek op. En dan vooral op het deel van de wet dat duidelijkheid moet geven over de aard van de arbeidsrelatie. Over het rechtsvermoeden bij een laag tarief – een ander deel van de wet – is die kritiek er niet. Ook niet bij Aartsen. 

Het VVD kamerlid vindt het namelijk een prima idee om te werken met een tariefgrens. “Als je daaronder zit, dan geeft dat het rechtsvermoeden. Als je dus gedwongen zzp’er bent en je verdient minder dan 33 euro per uur, dan kun je naar je werkgever stappen en zeggen: ‘Kijk eens, op basis van dit rechtsvermoeden ben ik werknemer, ik eis een contract bij u op’. Fantastisch. Strik eromheen. Morgen naar de Tweede Kamer sturen. Dan kunnen we erover stemmen. De VVD zal het van harte steunen.” 

Het andere deel van het wetsvoorstel – het deel verduidelijking beoordeling arbeidsrelatie – noemt Aartsen ‘veel ingewikkelder’. “Daar wil ik veel fundamenteel over spreken. En zelfstandig ook veel meer ruimte voor bieden.” Hij vindt ook dat – anders dan in het huidige voorstel – je de ondernemerscriteria als uitgangspunt zou moeten nemen. 

Aartsen diende voor de zomer, samen met zijn collega’s van NSC en SGP, een motie in om de wet te splitsen. Die motie is nog niet in stemming gebracht. Aartsen wil eerst van de nieuwe minister Van Hijum (NSC) horen hoe hij tegen dat concept wetsvoorstel aankijkt. 

Oplossingsrichtingen

Aartsen wil dus meer de tijd nemen om goed te kijken naar die criteria. In het VVD verkiezingsprogramma bepleit de partij een aparte rechtsvorm voor zelfstandigen, zo legt Aartsen nog eens uit. “Je hebt ook mensen die zeggen: ‘Haal het helemaal weg uit de ib-ondernemers en zet het in de bv. Creëer daar met de DGA iets bijvoorbeeld.’ Dat vind ik een interessante optie. Dan kun je dus een aparte rechtsvorm creëren voor de zelfstandig werkende. Je kunt kijken naar hoe ze het in België hebben georganiseerd. Dat zijn allemaal zaken die we denk ik op de lange termijn moeten doen.”  

Vrijheid en verplichtingen

“Als VVD’er vind ik dat je mensen zoveel mogelijk ruimte moet bieden om het heft in eigen handen te nemen. Werknemerschap is voor een hele grote groep mensen prima. Het geeft zekerheid, het geeft vastigheid.” Maar er is volgens Aartsen een steeds grotere wordende groep die wat anders wil. “Er is een revolutie gaande van zelfstandig werkenden. Mensen die zelf willen bepalen. Hoe ze werken, wanneer ze werken, hoe lang ze ergens werken. Ze willen de ene keer daar, de andere keer daar iets doen. En ik vind dat we die mensen de ruimte moeten bieden om dat te kunnen doen. Dat je niet kan zeggen vanuit de politiek… goh, wij staan nog op standpunt uit de vorige eeuw waar wij vinden dat er alleen maar een ruimte is voor mensen met die werknemer-werkgeversverhouding.” 

“In de kern komt de zzp-discussie neer op hoeveel vrijheid je mensen wil geven om zelf hun arbeid in te kunnen vullen. En wij zeggen altijd: ‘Bij vrijheid komt ook wel een verantwoordelijkheid kijken.’ Dus je kunt ook daarna weer het gesprek hebben over verplichtingen.” 

Voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering of pensioen bijvoorbeeld. “Tegen de mensen die ruimte willen om zelfstandig te werken, dan ook kan zeggen: ‘Oké als u dat wil, dan gaan we er ook vanuit dat u bijvoorbeeld een minimaal bedrag per uur binnenhaalt, want we gaan er ook vanuit dat u dan wel iets regelt voor uw pensioenvoorziening’”, aldus Aartsen. “Of als u van de ladder afvalt, dan willen we ook graag dat u het goed heeft georganiseerd.” 

De VVD staat niet negatief tegenover  een verplichte basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen. “Er ligt nu een verplichte AOV voor. Dan krijgen mensen – voor maximaal 195 euro per maand – tot 70% van het wettelijk minimumloon. Dat is dus wel echt het minimum. Tegelijkertijd denk ik, ‘ja, private verzekeringen zijn echt wel een stuk duurder.’ Dus 195 euro vind ik wel billijk. De vraag is alleen wel: hoe ingewikkeld ga je het maken? Wat krijg je ervoor terug?” 

Het wetsvoorstel wordt ergens het aankomend parlementaire jaar behandeld. Voor de VVD is een opt-out in die wet cruciaal. “Als mensen het zelf gewoon netjes hebben geregeld – en dat kan op heel veel verschillende manieren zijn – dan moeten ze wel de mogelijkheid krijgen om dat te doen. Anders ben je gewoon een lastenverzwaring voor ondernemers aan het creëren.” Het idee om ook zelfstandigen met een bv onder de verplichte verzekering te laten vallen, zit Aartsen totaal niet zitten: “Dan ga je dus alle bedrijven in Nederland onder die regeling laten vallen. Dat is krankjorum, zou ik bijna willen zeggen. Dan is het gewoon een belastingverhoging van 200 euro in de maand voor bedrijven.” 

Op 12 september praat de Kamercommissie Sociale Zaken & Werkgelegenheid, waarvan Aartsen lid is, met de nieuwe minister Van Hijum over het zzp-beleid en onder meer de handhaving schijnzelfstandigheid. 

Meer weten? Bekijk de podcastopname op YouTube of beluister de podcast op Spotify.