Kabinet negeert kritiek regeringspartijen op aanpak handhaving schijnzelfstandigheid

Op 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst volledig handhaven op schijnzelfstandigheid en daar maken Tweede Kamerleden zich zorgen over. Regeringspartijen VVD, BBB, PVV en NSC zijn niet tegen het opheffen van het handhavingsmoratorium maar vrezen dat de inhuurregels nog steeds niet duidelijk genoeg zijn. Dat kan er toe leiden dat ook echte zelfstandige de dupe worden. Dat bleek donderdag tijdens het commissiedebat over zzp-beleid. 

De partijen brachten verschillen wensen naar voren. Maar minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en staatssecretaris Folkert Idsinga (Fiscaliteit en Belastingdienst) gingen er nauwelijks op in. Tijdens het debat herhaalden zij vooral de informatie uit recente kamerbrieven. Dat leidde zichtbaar tot ergernis bij Kamerleden.

VVD: ‘Oneerlijk tegenover hardwerkende ondernemers’

De een van de aanwezige Kamerleden riep op de handhaving te richten op bedrijven en sectoren waar schijnzelfstandigheid vaak voorkomt en tot problemen leidt, zoals onderbetaling. 

Thierry Aartsen (VVD) vertelde dat er momenteel een hoop onrust is onder zzp’ers en hun opdrachtgevers. Zo blijkt uit een peiling van HR-techdienstverlener HeadFirst dat een kwart van de hoogopgeleide zzp’ers nu al opdrachten misloopt doordat opdrachtgevers bang zijn voor de handhaving schijnzelfstandigheid. Aartsen: “De regelgeving is nog steeds te onduidelijk, opdrachtgevers durven hun vingers niet meer te branden aan zzp’ers. Dit is oneerlijk tegenover hardwerkende ondernemers.”

Ook Mariska Rikkers van BBB vindt dat de overheid eerst met meer duidelijkheid moet komen, voordat de Belastingdienst weer kan handhaven op schijnzelfstandigheid. Zij vreest dat meerdere bedrijven en zelfstandigen anders in de problemen komen. Ook vindt zij dat het kabinet wel erg negatief spreekt over zzp’ers. “De mensen zijn essentieel voor de continuïteit in sectoren zoals de zorg. Zij hebben behoefte aan vrijheid. Ga eens met ze in gesprek.”

Te weinig duidelijkheid en informatie

Rikkers (BBB), Tjebbe van Oostenbruggen (NSC), Inge van Dijk (CDA) en Maikel Boon (PVV) benadrukten dat de overheid meer moet doen om opdrachtgevers als zzp’ers te informeren. “Hoe gaat de minister zorgen voor één heldere interpretatie van de regels?” vroeg Van Dijk.

Rikkers vertelde bijvoorbeeld dat zzp’ers niets hebben aan de webmodule: “Als je aangeeft dat je zzp’er bent, dan zegt de tool dat hij niet voor jou bedoeld is”, vertelt ze. “Zzp’ers kunnen de ondernemerstoets van de Belastingdienst gebruiken, maar die geeft soms resultaten die haaks staan op de uitslag van de webmodule.”

De BBB Mariska Rikkers vraagt waarom webmodule arbeidsrelatie niet ingevuld kan worden door ene werkende zelf. Dat klopt overigens. Maar @vanHijum is wat verrast en verwijst naar @StasFB (de beoordeling arbeidsrelatie is idd aan de werkgever/opdrachtgever). pic.twitter.com/y0wyFWo4fX

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) September 12, 2024

Dat de uitslagen verwarrend zijn, komt doordat de ondernemerstoets voor een fiscale beoordeling is (ben je ondernemer voor de inkomstenbelasting?) en de webmodule naar de arbeidsrelatie kijkt en juist niet naar of iemand ondernemer is. 

• Lees ook: Prof Boot: ‘Fiscale en civiele beoordeling splitsen en webmodule aanpassen’

Mariëtte Patijn (GroenLinks/PvdA) ziet wel iets in het herinvoeren van het ondernemersdiploma zodat zzp’ers beter weten waar ze aan beginnen. Een suggesties waar Van Hijum niet veel in ziet.

NSC tegen afschaffen modelovereenkomsten

Omdat de wet nog steeds onduidelijk is, vindt Van Oostenbruggen het een heel slecht plan om de modelovereenkomsten af te schaffen. Het kabinet maakte vorige week bekend dat de Belastingdienst geen nieuwe modelovereenkomsten meer goedkeurt, omdat die geen zekerheid vooraf kunnen geven over de arbeidsrelatie. Dit hangt namelijk af van hoe er in de praktijk wordt gewerkt, niet van wat er in een contract staat.

“Dit was het enige middel waarmee de regering werkgever duidelijkheid kon geven”, zei Van Oostenbruggen. “Hier trek ik een streep, ik overweeg een motie.” In reactie daarop liet staatssecretaris Idsinga weten toch vast te houden aan zijn standpunt hierover. 

Verduidelijking duurt nog even

Minister Van Hijum maakte duidelijk dat het nog lang kan duren voordat er nieuwe, duidelijkere, wetgeving komt. Er is momenteel een conceptwetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR). De minister wacht zowel het advies van de Raad van State als de uitspraak van de Hoge Raad over de zaak Uber/FNV af voordat hij zelf met een mening komt over het voorstel dat zijn voorgang Van Gennip heeft voorbereidt. 

Over VBAR zegt @vanHijum dat hij eerste antwoord van RvS afwacht en wil ook antwoord van Hoge Raad op prejudiciële vragen (zaak Uber) afwachten. En neemt ook wens van Kamer mee om ondernemerscriteria mee te wegen. Of te wel => het gaat echt nog maanden duren voordat Kabinet met…

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) September 12, 2024

Volgens staatssecretaris Idsinga is het wachten op die nieuwe wet niet nodig om toch nu al te handhaven. Immers de VBAR verduidelijkt alleen maar de huidige regels. Hij herhaalt wat in een recente Kamerbrief staat: de Belastingdienst gaat 1 januari 2025 volledig handhaven op schijnzelfstandigheid. De ‘zachte landing’, waar Kamerleden naar op zoek zijn, zit wat hem betreft al in het de voorgestelde aanpak. Er komt immers een overgangsjaar waarin werkgevers geen vergrijpboete krijgen als ze actief stappen zetten tegen schijnzelfstandigheid. En er wordt niet gekeken naar de periode van voor 2025. .

Alleen handhaven bij probleemgevallen of in bepaalde sectoren, dat ziet de staatssecretaris niet zitten. Bovendien benadrukt Idsinga dat beginnen met handhaven ook een kwestie van EU-geld is: “Als we niet beginnen met handhaven, loopt Nederland mogelijk geld mis uit het coronaherstelfonds.”

Overheid huurt zelf veel potentiële schijnzelfstandigen in

Pijnlijk punt voor de staatssecretaris dat ook het ministerie van Financiën met zzp’ers werkt die het ministerie zelf als schijnzelfstandigen beoordeelt. Dat zijn er nu nog zo’n 1.000. Volgens Idsinga wordt dat snel afgebouwd maar hij erkent dat dat niet op tijd gaat lukken bij  de hersteloperatie van de toeslagenaffaire. 

Kortom, het kabinet is er niet in geslaagd om de zorgen uit de Kamer weg te nemen. Daarom heeft een vervolgdebat aangevraagd om moties in de kunnen dienen. Dat in een poging het bewindslieden op andere gedachten te brengen.