Kabinet: volledige handhaving op schijnzelfstandigheid. Wel overgangsjaar.

Op 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst volledig handhaven op schijnzelfstandigheid. Bedrijven en organisaties die mensen als zzp’er inhuren voor werk dat zij niet zelfstandig uitvoeren, kunnen dan weer een boete en naheffingen krijgen.

Er komt wel een overgangsperiode van een jaar. Gedurende dat jaar krijgen werkgevers en werkenden nog geen (vergrijp)boete als zij kunnen bewijzen dat zij stappen zetten tegen schijnzelfstandigheid. Ze kunnen wel een naheffing en verzuimboete (voor te laat betalen) krijgen.

In een brief aan de Kamer staat te lezen: “Het kabinet realiseert zich dat de opheffing van het handhavingsmoratorium een spannend moment voor werkgevenden en werkenden kan zijn en inspanning vergt. Daarom wil het kabinet voorkomen dat partijen die aantoonbaar actief zijn met de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie direct na de opheffing van het handhavingsmoratorium met vergrijpboetes worden geconfronteerd. De Belastingdienst zal coulant omgaan met het opleggen van vergrijpboetes bij partijen die aantoonbaar kunnen laten zien dat ze aan de slag zijn met het verkleinen van schijnzelfstandigheid binnen hun organisatie. In dat geval worden over het eerste kalenderjaar na beëindiging van het handhavingsmoratorium geen vergrijpboetes bij de correcties inzake de kwalificatie van de arbeidsrelatie opgelegd. Dit geldt zowel voor de werkgevenden als voor de werkenden. Er kunnen wel verzuimboetes worden opgelegd.”

Balans herstellen

Staatssecretaris Idsinga van Financiën: “Zelfstandige ondernemers leveren in Nederland een belangrijke bijdrage aan onze economie. En dat blijft zo. Als je echt een ondernemer bent en zelfstandig werkt kun je dat gewoon blijven doen. Maar de inzet van schijnzelfstandigen leidt wel tot oneerlijke concurrentie en ongelijke arbeidsvoorwaarden. Het kabinet wil deze balans op de arbeidsmarkt herstellen. De opheffing van het handhavingsmoratorium is één van de maatregelen om dit te bereiken. Hoewel veel bedrijven en zzp’ers zich druk aan het voorbereiden zijn op de handhaving vanaf 1 januari 2025 ben ik mij er ook van bewust dat de aanpassingen veel van hen vragen. Daarom krijgen bedrijven die kunnen aantonen dat zij aan de slag zijn met het tegengaan van schijnzelfstandigheid volgend jaar nog geen vergrijpboetes.”

• lees ook analyse : Politiek dilemma: na 9 jaar weer handhaven op schijnzelfstandigheid, of niet?

Modelovereenkomsten

Het kabinet maakt ook bekend dat er geen modelovereenkomsten meer door de Belastingdienst worden goedgekeurd. Het gebruik van dergelijke modelovereenkomsten vindt het kabinet niet langer houdbaar, omdat modelovereenkomsten geen zekerheid vooraf kunnen geven over het werken buiten dienstverband. Dit hangt namelijk af van hoe er in de praktijk wordt gewerkt, niet van wat er in een contract staat. De lopende modelovereenkomsten worden nog wel geëerbiedigd tot de einddatum van de overeenkomst.

Twijfels

Het kabinet reageert met deze stappen op oproepen van uit de markt en de Tweede Kamer. Zo was er bij aantal Kamerfracties grote twijfels over de mogelijke negatieve effecten van een te stringente handhaving. Gevreesd wordt dat zelfstandigen massaal opdrachten kwijtraken of dat sectoren die al te kampen hebben met personeelstekorten in de problemen komen. Thierry Aartsen (VVD) bepleitte bijvoorbeeld om ook na 1 januari geen boetes uit te delen. Hij lijkt hiermee zijn zit te krijgen. Aartsen wilde ook om bij handhaving vooral te kijken naar risicosectoren waar zelfstandigen nu tegen (zeer) lage tarieven worden ingehuurd. Daar gaat het kabinet niet op in.

• Lees ook: VVD: “Kijk bij handhaving op schijnzelfstandigheid vooral naar de probleemsectoren”

Laag tarief

Ook de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) merkt onrust. De belangenbehartigers van zelfstandigen pleiten ervoor het tarief van 33 euro als richtsnoer te gebruiken bij de handhaving, zo bleek uit een rondetafelgesprek tussen Kamerleden en verschillende vertegenwoordigers van belangenorganisaties.

• Lees ook: verslag ronde tafel “Dilemma’s blijven”

Het bedrag van 33 euro komt uit de conceptwet VBAR. Volgens die wet geldt onder de 33 euro een rechtsvermoeden van werknemerschap. VVD, NSC en SGP stelden voor de zomer een motie op waarin werd gepleit om dat deel van de wet alvast in te voeren. De motie is echter nog niet in stemming gebracht.

Oppositie

GroenLinks/PvdA en de FNV willen juist dat er zo snel mogelijk en zonder uitzonderingen wordt gehandhaafd op schijnzelfstandigheid. Mariette Patijn (GL/PvdA) noemt het handhavingsmoratorium in een gesprek met ZiPconomy ‘een domme zet’ (interview). Tijdens het rondetafelgesprek maakte Zakaria Boufangacha duidelijk dat de FNV juist wil dat de handhaving gericht is op alle sectoren en functies, niet alleen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. “In de zorg en het onderwijs werken te veel mensen ten onrechte als zzp’er. Werknemers in loondienst blijven achter met de vervelendste taken”, aldus de FNV-bestuurder.

Reacties

Patijn laat in een reactie weten deze stap van het kabinet ‘heel verstandig’ te vinden. Ook Tjebbe van Oostenbruggen (NSC) lijkt tevreden:  “Het opnieuw, na negen jaar, aanvangen van de handhaving is een belangrijke eerste stap. Er is veel gebeurd in die 9 jaar, want er is wel degelijk gehandhaafd, verschillende rechtszaken zijn gevoerd en met het Deliveroo-arrest ligt er een duidelijke lijst van 10 criteria waarop arbeidsrelaties kunnen worden getoetst.”

Maar het NSC Kamerlid laat ook weten meer te verwachten: “Qua handhavingsstrategie ben ik het niets eens met de FNV, ik zou de handhaving richten op sectoren waar de meeste misstanden te verwachten zijn. Daarmee herstel je het draagvlak onder goedwillende opdrachtgevers en zzp’ers”.

VVD Kamerlid Thierry Aartsen is nog een stapje extra terughoudend: ““Het is een eerste stap. Ik hoop dat er hierdoor vooral weer rust terugkeert bij opdrachtgevers die uit onzekerheid hadden besloten om helemaal niet meer met zelfstandigen te gaan werken per 1 januari. Maar of het voldoende is om de hardwerkende zelfstandige echt te beschermen? Ik durf het nog niet te zeggen. Ik ga komende week broeden op de brief en heb nog veel vragen voor het kabinet komende donderdag.” Dan overlegt de Tweede Kamer met Minister Van Hijum van Sociale Zaken over het zzp-beleid

• Lees ook: Politiek en arbeidsmarkt wachten een hete herfst. Een overzicht.