Van Hijum (SZW) blijft bij polderpakket arbeidsmarkt, wil geen verdere vernieuwing

Tweede Kamerleden pleiten voor een moderner arbeidsmarkthervorming, maar minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) wil vooral door met de plannen van zijn voorganger. Dat bleek woensdag tijdens een algemeen overleg in de Tweede Kamer over de arbeidsmarkt. Een SER-akkoord uit 2021 ziet uit als zijn ‘kompas’ en hij wil niet ‘als een olifant in een porseleinkast’ morrelen aan die afspraken.    

Van Hijum reageerde daarmee vooral op de wens van de VVD om ook verder te kijken dan het middellangetermijn-advies van de Sociaal Economische Raad (SER-MLT). 

VVD: Kabinetsplannen is “oude wijn in oude zakken”

VVD-Kamerlid Thierry Aartsen zette de toon in het debat. Hij noemde het pakket  arbeidsmarkthervormingen ‘oude wijn in oude zakken’. “In het hoofdlijnenakkoord staat niet veel meer dan dat de minister doorgaat met wat het vorige kabinet in gang heeft gezet”, zei hij. 

Van Hijums voorganger Karien van Gennip legde de basis voor flinke aanpassingen in het arbeidsbestel. Dat deed ze op basis van het SER-MLT uit 2021 en de adviezen van de Commissie Roemer om misstanden met uitzendkrachten tegen te gaan. Ze maakte een forse lijst wetsvoorstellen: het afschaffen van oproepcontracten, meer regulering van de uitzendsector, verduidelijking van regels rond zzp’ers en een verplichte basisverzekering arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen. Lees meer. 

Wat Aartsen betreft mag de ambitie van het kabinet wel wat verder gaan dan het sec uitvoeren van wat werkgevers en werknemers hebben afgesproken. “Het primaat ligt bij de politiek” aldus het VVD-Kamerlid. Het SER-MLT liet een aantal moderniseringadviezen van Commissie Regulering van Werk (Borstlap, 2020), zoals verkorting van de duur van arbeidsongeschiktheidsverzekering, een gelijke aov regeling voor alle werkenden en aanpassing van het ontslagrecht liggen. 

• Lees ook: Hoofdlijnenakkoord: doorgaan met Wet VBAR en Wet TTA

Meer vaart, meer vernieuwing

De VVD wil vooral minder regeldruk voor ondernemers. Aartsen vindt dat onder meer ziekte van werknemers nu een te groot risico is voor kleine werkgevers. Volgens hem is dat een belangrijke oorzaak dat werkgevers huiverig zijn om mensen in vaste dienst te nemen en dus een oorzaak van een relatief hoog percentage flex in Nederland. De VVD wil daarom de regels rond loondoorbetaling bij ziekte verder aanpassen.

D66 wil dat er meer ruimte komt voor ‘zelfstandig werkenden’. “Zij horen bij de arbeidsmarkt van de toekomst. U kunt binnenkort voorstellen van D66 verwachten.” Zo wil Annemarijke Podt (D66) dat in een nieuwe zzp-wet VBAR, die voor advies bij de Raad van State ligt, de regels rond inhuur niet alleen ‘verduidelijkt worden’ – zoals nu het plan is – maar ook worden vernieuwd. 

Podt benadrukt ook dat de Nederlandse arbeidsproductiviteit daalt. “Dit beleid zal de personeelstekorten niet oplossen”, zegt het D66-Kamerlid. Léon de Jong (PVV) mist vooral een duidelijk standpunt van het kabinet op de arbeidsmarktbeleid. “Er moeten veel plannen worden uitgewerkt. Daar is een visie voor nodig.” 

De ChristenUnie (CU) wil zowel meer vernieuwing als vaart maken. “Het werken aan de arbeidsmarkt is een gebed zonder einde”, zei Don Ceder. Hij mist vooral keuzes op het gebied van arbeidsmigratie. Verder benadrukt hij het belang van een goede werk-privébalans en onbetaald werk, zoals zorg voor ouderen en kinderen. “Als we meer gaan werken, wie pakt die taken dan op?”

Te lang wachten op duidelijkere zzp-regels

Zowel CU als PvdA/Groenlinks maken zich zorgen over arbeidsmigratie. Nu er meer regels zijn voor uitzendbureaus die arbeidsmigranten bemiddelen, ziet Mariëtte Patijn (PvdA/Groenlinks) een verschuiving van het probleem: werkgevers geven migranten zzp-contracten. Patijn: “Ik ben blij dat het kabinet besloten heeft vanaf 2025 met zachte hand te handhaven op schijnzelfstandigheid. Maar het duurt nu echt te lang voordat er nieuwe, heldere regels zijn rondom werken met zelfstandigen.”

Zij wil dat de minister opschiet met de wetsbehandeling van de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) en de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) voor zelfstandigen. Ook Ilse Saris van Nieuw Sociaal Contract wilde meer duidelijkheid over de nieuwe zzp-wet.

Tijdelijkheid uitzenden

Patijn wees er verder op dat de Nederlandse wetgeving niet aansluit bij de EU-richtlijn rond ‘tijdelijkheid uitzenden’. “Uitzenden is bedoeld voor piek, ziek en tijdelijk werk”, zei ze. Daarom vindt NSC dat uitzendkrachten maximaal 3 jaar voor één opdrachtgever mogen werken. “Daarna verdienen ze het recht op een vast dienstverband.”

Van Hijum zegt nog – in overleg met de polder – de broeden op een oplossing voor dit punt. Dat kan een maximale termijn zijn, zoals NSC wil, maar mogelijk ook het werken met een rechtsvermoeden of een open norm. De kabinetsreactie komt voor het einde van het jaar.  

Minister wil ‘gas geven’

Minister Van Hijum was het niet eens met de uitspraak dat het beleid nu ‘oude wijn in oude zakken’ is. “Het is een uitgebalanceerd pakket maatregelen waar ik niet selectief uit ga winkelen”, zei hij. “Ik houd me in algemene zin aan het pakket. Alleen als een maatregel niet uitvoerbaar blijkt, kan dat een aanleiding zijn om iets aan te passen.”

Verder wil hij vooral ‘gas geven’, zei hij. “Een hoop plannen liggen al bij de Raad van State of zelfs bij de Kamer”, zegt hij. “Dat geldt ook voor een wetsvoorstel rondom loondoorbetaling bij ziekte. Die wordt niet verkort, maar een werkgever wordt ontzorgt in het tweede jaar. Dat is zo afgesproken.” Van Hijum zinspeelde op het idee om de de aanpassing van die regels voor werknemers in een aparte wet te behandelen en niet samen met een wetsvoorstel voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, zoals Van Gennip van plan was 

De Wet TTA (het toelatingsstelsel voor uitzenders en detacheerders) wordt waarschijnlijk nog dit najaar in de Kamer behandeld. Wie dit stelsel aan de kant van de overheid moet gaan beheren, is nog een heikel punt.