Belastingdienst, UWV: wet arbeidsongeschiktheid zelfstandigen niet uitvoerbaar

Het wetsvoorstel Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid voor Zelfstandigen is volgens de Belastingdienst en het UWV respectievelijk ‘niet uitvoerbaar’ en ‘niet uitvoerbaar, tenzij’. Dit blijkt uit de uitvoeringstoetsen van het conceptwetsvoorstel van beide organisaties.

Minister Van Hijum ziet zich daarom genoodzaakt het wetsvoorstel aan te passen, zo heeft hij de Tweede Kamer laten weten in een brief. Hoe hij de wet precies wil aanpassen, is nog niet bekendgemaakt.

Complexiteit en onzekerheid

De kern van de onuitvoerbaarheid van de wet ligt volgens de Belastingdienst en het UWV onder meer in de onzekerheid rondom de grondslag ‘winst uit onderneming’. Deze winst zou de hoogte van de premie voor zelfstandigen moeten bepalen. Echter, zoals de Belastingdienst opmerkt, wordt deze winst vaak pas vastgesteld na een definitieve aanslag inkomstenbelasting, wat anderhalf tot vijf jaar na het begin van het belastingjaar kan plaatsvinden.

Beide organisaties vinden dat de gekozen grondslag ‘winst uit onderneming’ te veel risico’s op terug- en nabetalingen met zich meebrengt. Het UWV beschouwt deze grondslag als een ‘ongewenste’ basis.

Ook het feit dat iemand het ene jaar ondernemer is en het jaar daarop (tijdelijk) niet meer, maakt de uitvoering van het wetsvoorstel volgens beide instanties ‘complex’.

Capaciteitsproblemen

Beide organisaties geven aan dat de uitvoering van het wetsvoorstel veel capaciteit vereist, waardoor inwerkingtreding op korte termijn niet realistisch is gezien de huidige capaciteitsproblemen.

Het UWV stelt dat invoering in ieder geval niet mogelijk is vóór 1 januari 2030 en “mogelijk ook niet in de jaren daarna als een wijziging van het (bredere) stelsel van arbeidsongeschiktheid uitblijft.” De Belastingdienst geeft geen oordeel over een mogelijke invoeringsdatum, omdat zij het wetsvoorstel hoe dan ook onuitvoerbaar vinden.

Het stevige oordeel van de Belastingdienst en het UWV roept herinneringen op aan een eerder, vergelijkbaar oordeel over een voorstel voor een verplichte AOV voor zzp’ers in 2021.

Terug naar de tekentafel

Minister Van Hijum schrijft in zijn brief aan de Kamer dat het oordeel “betekent dat ik de gesignaleerde knelpunten nader moet bestuderen.” Hij verwijst daarbij ook naar de vele negatieve reacties die zijn ingediend tijdens de internetconsultatie. In zijn brief maakt Van Hijum echter nog niet duidelijk welke aanpassingen hij precies overweegt.