"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

‘Nederland moet over op sociaal stelsel als in Zweden’

Om een eind te maken aan de oeverloze discussie over schijnzelfstandigheid, moet Nederland overstappen op een sociaal stelsel als in Zweden. Daar betaalt iedereen mee aan de collectieve voorzieningen, of je nou zzp’er bent of werknemer. Daarvoor pleit Sipke Meindertsma, oprichter van Bouwselect en Bouwpartners, een landelijk opererende uitzend- en detacheringsbureaus voor bouwpersoneel.

Nederland telt ongeveer 1,6 miljoen zelfstandigen zonder personeel. Al jaren zien we dat steeds meer mensen eigen baas willen zijn. Die trend kunnen we niet opeens stoppen. Dat zien we ook in ‘mijn sector: de bouw. Wat we nu echter doen, is deze ‘eenpitters’ terugdrukken in loondienst. Ergens wel begrijpelijk, want het aantal werknemers daalt en tegelijkertijd gaan meer mensen met pensioen. Dus moeten we met minder mensen aan het collectieve stelsel bijdragen. Maar de zzp’ers willen in vrijheid blijven werken. Daar hebben ze immers bewust voor gekozen. Niet voor niets blijkt uit recent onderzoek (Bron: Intelligence Group Q3-2024) dat slechts 9 procent van de zzp’ers in de bouw (weer) in loondienst wil.

Veel ruimte voor interpretatie

Los daarvan laat het fenomeen schijnzelfstandigheid veel ruimte voor interpretatie. Want welke criteria wegen zwaarder: uurtarief, inschrijving in de KVK, rondrijden in je eigen bedrijfsauto in plaats van die van je opdrachtgever? Tijdens een van de sessies met de Belastingdienst – we werden namelijk in een vroegtijdig stadium betrokken bij de aanstaande veranderingen – bleek dat er een groot grijs gebied is. Zo kan een interim-manager heel goed als schijnzelfstandige worden gezien, ook al verdient ze ruim 100 euro per uur (vele malen meer dan de ondergrens van 33 euro) en wordt zij maar voor korte tijd ingehuurd.

Zoals dit voorbeeld zijn er vele. Denk aan een deurenplaatser die in het busje van zijn opdrachtgever rondrijdt en niet over alle noodzakelijke diploma’s beschikt, maar wel een prima uurtarief heeft en zonder gezag van bovenaf klussen kan uitvoeren. Die wordt toch beschouwd als schijnzelfstandige. Kortom: Bouwbedrijven moeten hun eigen zzp-constructies goed tegen het licht houden. Dan nog zullen er veel discutabele gevallen zijn. Daar gaan geheid vele rechtszaken uit voortvloeien.

Personeelsactiviteiten als kerstborrels

Zelfs de aangekondigde ‘zachte landing’ – met de mededeling dat bedrijven die te goeder trouw zijn eerst een waarschuwing krijgen –  is geen geruststelling. Bouwbedrijven waarbij zzp’ers te veel zijn ingebed in de organisatie, en bijvoorbeeld meedoen aan personeelsactiviteiten zoals kerstborrels, lopen nog steeds grote financiële risico’s. Naheffingen van loonbelasting en sociale premies die eigenlijk betaald hadden moeten worden, lopen al snel in de tienduizenden euro’s. Pensioenfondsen vorderen achterstallige pensioenpremies terug vanaf het moment dat iemand als werknemer moet worden beschouwd. Zeker als binnen één bedrijf vele zzp’ers als schijnzelfstandige worden beoordeeld, is het risico op een faillissement reëel.

Als je kijkt naar de aanhoudende discussies en de kritiek die uit alle hoeken komt kun je maar één ding concluderen: het draagvlak voor de ingezette route ontbreekt. Bovendien is de strengere controle op schijnzelfstandigheid praktisch onuitvoerbaar. Er zijn zo’n 80 inspecteurs tegenover 1,6 miljoen zelfstandigen. Hoe gaan ze die allemaal individueel beoordelen? Dat kan niet.

Het Zweedse model

Voor de huidige maatschappij zie ik daarom maar één uitweg: overstappen op het Zweedse model. Daar betaalt iedereen belasting, ongeacht de contractvorm. Zo zijn werknemers en zzp’ers gelijk en dragen ze dus allebei bij aan de collectieve voorzieningen. Alleen op die manier houden we ons collectieve stelsel betaalbaar.

Feitelijk sorteert de overheid daar al op voor. Het hele collectieve stelsel wordt al particulier gemaakt. Zelfstandigen moeten een verplichte AOV afsluiten en de zelfstandigenaftrek wordt versneld afgebouwd. En er is de PAWW-uitkering: Private Aanvulling WW. Dit komt neer op een verzekering tegen langdurige werkloosheid. Zo bezien is de stap naar het sociale stelsel van Zweden helemaal zo groot niet meer.

ZiPconomy geeft ruimte aan auteurs die eenmalig een artikel willen plaatsen op ZiPconomy. Naam en functie van deze gastbloggers worden onder het artikel vermeld. Bekijk alle berichten van Gastblogger

8 reacties op dit bericht

  1. Geheel mee eens. We kunnen overigens ook naar Denemarken kijken. Daar wordt de periode waarbij mensen geen werk hebben overbrugd door een redelijke vergoeding met een verplichting om zich wel bij- of om te scholen. Als we een dergelijke voorziening, die zou moeten gelden voor ZZP’ers en werknemers, financieren via een verplichte verzekering (vergelijkbaar met de verplichte zorgverzekering) lossen we veel problemen op. Krampachtig vasthouden aan vaste dienstverbanden over de hele linie is achterhaald en mede het gevolg van ‘oud denken’ van vakbonden en oud links.

    • Hoezo oud links? Het knelpunt is niet links of rechts, maar hoe houden we het collectieve systeem van belasting en sociale voorzieningen in stand en daar verschillen de meningen over. Waarom zou dan een oplossing die sommigen voorstellen ineens oud links zijn en wat is dat dan precies of is dit weer een nieuwe doorzichtige poging om een bepaalde politieke stroming te bashen en zit u dus gewoon uit uw rechtse vooringenomen nek te kletsen. Wees respectvol naar mensen met andere opvattingen. Bestrijdt deze vanuit uw eigen opvattingen. En als u kennelijk.vermoedt dat uw opvattingen niet tot een meerderheid komt, wees dan een ketel.en accepteer dat. Volgende keer beter.

  2. Hoeveel alleenstaande ouders kozen voor zzp vanwege flexibele werktijden om de zorg voor een kind met bijvoorbeeld adhd. Bso is dan te druk, ze hebben hulp nodig met school omdat passend onderwijs helaas slechts een papieren werkelijkheid is. Zo zijn er velen met mij voor wie zzp de enige mogelijkheid was in combinatie met (mantel)zorg. De overheid mag blij zijn met zzp-keuzes, die zo op andere vlakken geld besparen en onze kwetsbaren niet afschrijven. Kosten van schooluitval en verkeerde pad zijn vele malen hoger. Wat te denken van zzp-ers die zelf niet in loondienst passen vanwege beperking, daardoor geen loondienstverband langer dan 4-5 maanden volhouden, maar wel zelf geld kunnen verdienen als het op eigen tempo kan? Het kost alleen maar meer ww’s of bijstandsuitkeringen als ze weer ontslagen worden, omdat de Wajong het niet meer opvangt met loonaanvulling.
    Overheid, het klopt dat er een grote groep zzp-ers is vanwege overflexibilisering van de arbeidsmarkt, van wie misbruik is gemaakt. Maar er zijn er ook voor wie er geen andere menselijke keuze was, omdat niet iedereen in het prestatiesyteem past en die mensen als zzp-ers of door hulp van een zzp-er ook een waardige plek in de maatschappij verdienen.

  3. Ik schrijf dat ook al een tijdje, maar ik vermoed dat de premies niet het probleem zijn.

    De economische schade die nu wordt aangericht bij zzp’ers en de vermindering van de nationale arbeidsproductiviteit zijn veel groter dan de ‘verloren’ premies.

    Het gaat om het machtsspel tussen de vakbonden. Die verdraaide zzp’ers zijn daar zomaar tussenuit gekropen. Tot grote ontsteltenis van de polder.

    We zouden eens een paar dagen het werk neer moeten leggen. Dat is de enige taal die daar wordt gesproken.

  4. De inhoudelijke behandeling van het onderscheid tussen (fictief)´werknemerschap´ en alle ´overige arbeidsrelaties’ is sedert tenminste 2001 – de invoering van de VAR – steeds weer vooruitgeschoven. Dat veroorzaakt n.m.m. het grijze gebied! En de groei van het aantal ondernemingen volgens CBS/Handelsregister.
    Metafoor: Als je je tuin zolang niet zorgvuldig onderhoud, ontstaat er wildgroei.

    Vermoedelijk veroorzaakten de aanzienlijke economische belangen tot op heden de beweerde weerstand tegen actualisering/verandering. De feiten zijn belangrijk, doch de arbeidsmarktreacties hierop evenzo.

    Door het einde van het handhavingsmoratorium beseft de arbeidsmarkt eindelijk dat er wat moet gaan veranderen. Hopelijk beseffen de vier Ministeries, parlement en wetgever dit ook! En wordt er eindelijk democratische verantwoordelijkheid genomen voor de gevolgen van de wildgroei in dit onderdeel van de samenleving.

    Dan pas lijken andere wetgeving een alternatief te kunnen vormen. Mits er nu eindelijk collectief en constructief naar alternatieven – bijvoorbeeld het Zweedse – wordt gezocht.

    De sociale wetgeving vanaf 1901 kan actueler, doch daar is vakbekwaamheid en moed voor nodig. En vermoedelijk een compromis tussen twee ‘kwaden’,

    Het probleem ligt immers op het snijpunt van 1) sociale wetgeving, 2) arbeidsrecht en 3) fiscale wetgeving. En raakt ook aan de pensioensystematiek in ons land.

    NB De genoemde 80 ‘inspecteurs’ is de EXTRA-controle-capaciteit voor de gevolgen van de wet DBA.
    Bij alle controles van de Belastingdienst kan aandacht aan dit grote risico worden besteed. Dus de controlecapaciteit van de andere belastingmiddelen – loonheffingen, OB, IB en Vpb – kan hier ook voor worden benut. En ik krijg signalen dat dat al gebeurt.

    • Een ZZPer kreeg bij corona 0.
      Bij ziekte vaak 0
      Bij vakantie 0
      Bij geen werk 0.
      Dat is niet zielig, daar kiezen ze voor.
      Als ze duurder waren dan detacheerders kregen ze meschien geen werk .
      Dat ze minder premie betalen is logisch als ze ook niets krijgen.
      Wel veel productiever natuurlijk.
      Dus gooi dit geweldige product niet bij het vuil.
      Het huidige WIA is niet sociaal maar A sociaal.

  5. Mensen die zorg nodig hebben zijn niet gebaat met uurtje factuurtje mensen .
    Zij hebben een vast team nodig .
    Nu komen mensen Utrecht Rotterdam helemaal om een zieke werknemer te vervangen . Het mag wat kosten . Zoveel km vergoeding en uurtarief .
    Hebben geen inzicht in complexiteit van ieder persoon die zorg, begeleiding nodig heeft .
    Het meest zie je ze in jeugdzorg en psychiatrie omdat ze geen vieze handen willen ( lichamelijke verzorging). Zitten hun uurtjes vaak uit en durven aansluitend naar volgende instelling te rijden om daar zittend geld te verdienen .
    Er zijn natuurlijk uitzonderingen maar afgelopen 10 jaren veel deze wantoestanden gezien . Vast personeel werkt weekenden , feestdagen etc maar dan zie je ze niet . Hart voor de zoeg ontbreekt vaak . Zo erg voor bewoners die begeleiding , zorg , nodig hebben .Hopelijk voor de zorgafhankelijke mensen stopt dit .
    Ook voor naasten van zorgafhankelijke vreselijk om te zien dus vaak er naar toe als er weer een zz per komt die niets weet .

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *