De mysterieuze status van de modelovereenkomst voor zzp’ers in de zorg

In de gezondheidszorg werken veel goed opgeleide, zelfstandig werkende zorgprofessionals die kunnen inspringen wanneer zorgorganisaties hen nodig hebben. Soms werken ze via een tussenkomstbureau, maar – zeker in de zorg – vaak ook rechtstreeks, al is het maar vanwege de btw.

Modelovereenkomst

Dat het inhuren van dergelijke zelfstandige zorgprofessionals aan fiscale en arbeidsrechtelijke regels gebonden is, behoeft geen toelichting. Het is prettig als dit goed is geregeld, waar mogelijk ook in overleg met de Belastingdienst.

Sinds 2016 kennen we hiervoor het systeem van de modelovereenkomsten. Dat is echter enigszins uit de hand gelopen. Het actuele register van modelovereenkomsten bevat inmiddels bijna 2.500 goedgekeurde overeenkomsten.

Met één modelovereenkomst lijkt echter iets bijzonders aan de hand te zijn. Het betreft de modelovereenkomst ‘overeenkomst van opdracht’ tussen een zorginstelling en een zelfstandige, die een “solistisch werkende zorgverlener” is zoals bedoeld in de Wkkgz (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg).

Kort gezegd betekent dit dat deze zelfstandigen voldoen aan strikte opleidings- en kwaliteitseisen. Hierdoor zijn zij in staat hun werkzaamheden vrij en naar eigen inzicht uit te voeren, zonder gezag.

In de modelovereenkomst – met nummer 910-2022-102237-2-0 – staat verder dat de opdrachtnemer meerdere opdrachtgevers heeft en dat beide partijen nadrukkelijk afspreken dat er géén sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Tot zover niets bijzonders; deze modelovereenkomst lijkt op vele anderen.

De overeenkomst is op 8 maart 2023 goedgekeurd, zo blijkt uit een bevestigingsbrief van de Belastingdienst die door ZiPconomy is ingezien.

Draai?

De Belastingdienst lijkt echter spijt te hebben van deze goedkeuring, zo blijkt uit gesprekken met marktpartijen en betrokkenen. Pogingen van de Belastingdienst om deze modelovereenkomst in te trekken liepen op niets uit.

Ook staat er iets merkwaardigs in het register van de Belastingdienst. De overeenkomst, die in maart 2023 is goedgekeurd, heeft een opvallende looptijd gekregen: namelijk ingaand op 1 januari 2019 – vier jaar voordat de overeenkomst werd goedgekeurd – en aflopend op 1 januari 2024. Ook bevat het registratienummer een verwijzing naar het jaar waarin de modelovereenkomst is ingediend: 2022.

Onduidelijkheid over de status van deze modelovereenkomst bracht BoZ ertoe om namens vijf zorgbranches het afgelopen half jaar twee brieven te sturen met vragen over de status van de betreffende modelovereenkomst. De werkgeversorganisatie wacht nog op beantwoording van de staatssecretaris, zo laat een woordvoerder van BoZ weten.

In een reactie op vragen van ZiPconomy zegt een woordvoerder van de Belastingdienst “wegens onze fiscale geheimhoudingsplicht niet in te kunnen gaan op individuele situaties.”

Zorgwerkgevers

Dit alles kan moeilijk los worden gezien van de ontwikkelingen rond het Fiscaal Kader Zorg. In dat kader zouden afspraken worden vastgelegd over de sectorspecifieke voorwaarden waaronder zzp’ers kunnen worden ingezet. Gesprekken hierover werden echter afgebroken door de zorgwerkgevers, vanwege een gebrek aan voortgang. De schuld hiervoor werd grotendeels bij de Belastingdienst gelegd.

Vervolgens kwamen de zorgwerkgevers – verenigd in BoZ+ – met zelfontwikkelde richtlijnen: het Fiscaal Kompas ZZP Zorg. Hierin staan adviezen over hoe zzp’ers kunnen worden ingehuurd, mits zij worden gezien als “solistisch werkende zorgverleners”.

Deze richtlijnen zijn, voor alle duidelijkheid, niet goedgekeurd door de Belastingdienst. Sterker nog, de Belastingdienst liet eerder weten dat het Kompas ‘niet volstaat om te bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid’. Bovendien lijken die richtlijnen niet te passen bij de strikte lijn die de Belastingdienst volgt bij controles bij zorginstellingen. Volgens branchevereniging Actiz, lid van BoZ, lijkt het erop dat de Belastingdienst wil afdwingen dat alle zzp-inzet in zowel de intra- als extramurale zorg onmogelijk wordt gemaakt en dat de inzet van zzp’ers op korte termijn moet worden beëindigd.

Actiz pleit daarom in een brief aan de Kamercommissie VWS ervoor om de inzet van zzp’ers onder strikte voorwaarden mogelijk te maken in gevallen van ‘piek en ziek’. De bewuste modelovereenkomst lijkt daar goed bij van pas te kunnen komen.

Die Kamercommissie overlegt op 19 december met de ministers Agema (VWS) en Van Hijum (SZW) over de arbeidsmarkt in de zorgsector. Vooruitlopend op dit overleg heeft Agema alvast laten weten geen ruimte te zien om voor de zorg afwijkende regels rond inhuur te hanteren.