"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

De paniek slaat toe (en is volkomen onnodig)

De paniek rond het opheffen van het handhavingsmoratorium van de wet DBA is volkomen onnodig, schrijft Boris Emmerig in zijn column.

In de TV-serie “Gooische Vrouwen” vertolkt Tjitske Reidinga op hilarische wijze de rol van één pits-advocate Claire van Kampen. Claire zal geen moment wakker liggen van alle commotie rond schijnzelfstandigheid. Zij is immers een loepzuivere zzp’er. Tweede Kamerlid Thierry Aartsen (VVD) verkeert daarentegen in full panic mode.

Binnen drie werkdagen antwoord

Op verzoek van Aartsen heeft de Commissie SZW van de Tweede Kamer op vrijdag 13 december 2024 aan Eddy van Hijum (minister van Sociale Zaken) en Tjebbe van Oostenbruggen (staatssecretaris van Financiën) gevraagd om uiterlijk op woensdag 18 december 2024 (binnen drie werkdagen dus) uiteen te zetten hoe zij uitvoering gaan geven aan zijn eerdere motie over schijnzelfstandigheid. In deze motie wordt het volgende verzocht:

  • wijziging van de handhavingsstrategie om zo een zachtere landing te introduceren bij het opheffen van het handhavingsmoratorium door voorlopig, voor in ieder geval één jaar, risicogericht te gaan handhaven, met de focus op probleemgevallen zoals gedwongen zelfstandigheid, onderbetaling, evidente schijnzelfstandigen en arbeidsmigratieconstructies, door naheffingen op te leggen bij deze probleemgevallen;
  • in de overige gevallen bij de keuze van inzet van handhavingsinstrumenten, waaronder een waarschuwing vooraf, zo veel als mogelijk rekening te houden met de menselijke maat en maatwerk.

Deze motie is met 142 stemmen voor en 8 tegen aangenomen.

Antwoord al een maand daarvoor gegeven

Het antwoord op de vraag van Aartsen is al op 8 november 2024 gegeven door Van Hijum. De motie zal “worden uitgewerkt in het handhavingsplan arbeidsrelaties 2025. Dit plan wordt op de website van de Belastingdienst gepubliceerd. De Kamer zal over deze publicatie geïnformeerd worden.” Het ontgaat mij dan waarom Aartsen dan ruim een maand later opeens dat antwoord niet meer afdoende vindt. Ik denk dat hij er beter aan zou doen om het Handhavingsplan arbeidsrelaties 2025 af te wachten.

Wanneer het gaat om inzet van schijnzelfstandigen bij de overheid, kiest Aartsen voor een andere insteek. Uit zijn Kamervragen hierover blijkt dat hij zich afvraagt of het “rechtvaardig en geloofwaardig” is dat de overheid zichzelf niet aan de wet houdt terwijl andere partijen dat wel moeten doen. De vraag stellen is ‘m in dit geval ook beantwoorden.

Echter, het is het één of het ander; of iedereen houdt zich aan de wet of niemand. Niemand staat boven de wet. Alleen handhaven bij probleemgevallen of onder een uurtarief van € 34 (zoals Aartsen wil) kan niet. Overigens, ook bij “niet-probleemgevallen” of bij hogere uurtarieven kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid. Zie bijvoorbeeld: een medisch specialist met een maandsalaris van € 20.991.

Speaking of which, is er nog wijn? Dat zou Claire vast vragen.

Lees ook deze columns van Boris Emmerig:

Boris Emmerig werkt sinds 1990 als belastingadviseur en sinds 1996 als advocaat. Hij heeft ruim dertien jaar ervaring als raadsheer-plaatsvervanger bij de Belastingkamer van het Gerechtshof te Amsterdam. Hij is als docent verbonden aan de Specialisatieopleiding Arbeidsrecht van het Leids Juridisch PAO, de beroepsopleiding van de Nederlandse Orde van Advocaten en LexLumen. Regelmatig verschijnen publicaties van zijn hand in de fiscale en juridische vakpers. Emmerig is een fiscalist pur sang. Zijn specialismen liggen op het terrein van de loonbelasting, vennootschapsbelasting en fiscale procedures. Hij is verbonden aan het kantoor Holla Advocaten. Bekijk alle berichten van Boris Emmerig

12 reacties op dit bericht

  1. Ik ben het zeer oneens met de analyse van Boris Emmerig en ook die van andere juristen die stellen dat het ‘allemaal heel duidelijk is’. De paniek onder opdrachtgevers en zzp’er is meer dan terecht.

    Juristen beredeneren vanuit bestaande wetten en jurisprudentie, en vinden dan dat het allemaal juridisch wel klopt. Dat is een enorme denkfout. Het is juist de wet die totaal niet werkt en moet worden aangepast. Dat weten we al sinds 2015, en het is onvoorstelbaar dat de Van Hijum en zijn ambtenaren denken dat de wet nu ineens wel deugt. Waarom wordt dan gewerkt aan de VBAR, als dat zo zou zijn? Hier klopt echt niets van.

    Vanuit de praktijk is de bestaande wet, jurisprudentie en interpretatie van de Belastingdienst hiervan ook ongelofelijk onduidelijk: hoe beoordeel je nou aan de hand van die 11 indicatoren of een zzp’er volgens de wet zzp’er mag zijn, of achteraf door de interpretatie van de Belastingdienst van die indicatoren toch een werknemer had moeten zijn? De jurist zegt dan dat dit ‘holistisch’ moet worden bekeken. Maar wat betekent dat dan concreet in al die specifieke situaties??

    De wet en zowel de Belastingdienst heeft geen enkele duidelijkheid gegeven over de weging van die 11 indicatoren. Er ontbreekt operationalisatie van de variabelen waardoor het ONMOGELIJK is om vooraf duidelijkheid te krijgen voor alle specifieke gevallen. Achteraf heeft de Belastingdienst vervolgens ALLE VRIJHEID om de weging zelf in te vullen. Dat zorgt voor volledige chaos, onduidelijkheid en onzekerheid. Ik begrijp wel dat juristen graag willen dat het handhavingsplan wordt doorgezet: 100.000 rechtszaken over al die verschillende specifieke gevallen zullen goed zijn voor de portemonnees van deze juristen. In 2050, na allerlei uitspraken van rechters en de hoge raad hebben we dan misschien eens duidelijkheid. In de tussentijd worden organisaties en zzp’ers volledig kapot gemaakt. Toeslagenaffaire in het kwadraat.

    Daarnaast een aantal zaken van Emmerig die ook niet kloppen:
    “Echter, het is het één of het ander; of iedereen houdt zich aan de wet of niemand. Niemand staat boven de wet.” –> Nou, het Ministerie van Financien zelf blijkbaar wel. Daarnaast worden medisch specialisten ook uitgezonderd. Hoe dan??

    “Alleen handhaven bij probleemgevallen of onder een uurtarief van € 34 (zoals Aartsen wil) kan niet.” –> Natuurlijk kan dat wel. Dit is tevens de allerbeste en ook ENIGE weg naar voren. zzp’ers die gedwongen worden zzp’er te zijn moeten worden beschermd. Laat de zzp’er met een goed uurtarief met rust ondernemen.

    “Het ontgaat mij dan waarom Aartsen dan ruim een maand later opeens dat antwoord niet meer afdoende vindt. Ik denk dat hij er beter aan zou doen om het Handhavingsplan arbeidsrelaties 2025 af te wachten.” –> In welke wereld is het antwoord hier afdoende? Er is helemaal niets toegezegd en de Belastingdienst heeft met de huidige ‘toezegging’ nog steeds ALLE VRIJHEID om alles en iedereen te handhaven. Aartsen moet zeker nergens op wachten, maar voor 1 januari ervoor zorgen dat alleen zzp’ers die gedwongen worden zzp’ers te zijn, worden ‘geholpen’. De Belastingdienst moet expliciet en zonder wollige taal opdracht krijgen andere zzp’ers met rust te laten.

    Het verhaal over sociale premies kan en moet anders worden geregeld. Prima om zzp’ers hiervoor te laten betalen. Maar duw ons aub niet in loondienst, want dat gaan we niet doen. Het effect van de handhaving zo door te zetten als nu wordt voorgesteld door Van Hijum heeft als effect dat veel zzp’ers helemaal stoppen met werken (ouderen die niet meer hoeven te werken), via duurdere uitzendconstructies gaan werken (zie nieuwsberichten vanuit de zorgsector), of samen (uitzend)bedrijven starten waar vanuit diensten worden geleverd. Dat zal allemaal zorgen voor extreem hoge kosten voor de BV Nederland, een veelvoud van de 5 miljard die NL zou krijgen door het zelf ingebrachte ‘we gaan lekker zzp’ers pesten’-plan bij de Europese Commissie.

    Het is hopen op gezond verstand in het debat aanstaande donderdag.

    • Nee hoor, geen paniek. Alleen wordt elke zzp’ers van tevoren verdacht, dus bij voorbaat de opdracht niet verlengd. En dan vervolgens beweren dat ‘de markt niet in paniek moet raken’. Dit is al het geval, en als het allemaal simpel is, waarom gebeurd dit dan?

  2. Ik vraag me dan wel weer af of de actrice die Claire van Kampen vertolkt (Tjitske Reidinga) niet een schijnzelfstandige is. Zij neemt niet haar eigen materialen mee, heeft wel meerdere opdrachtgevers, staat onder gezag van de regisseur.

    Mag zij haar vertolking als Claire van Kampen als zelfstandige doen of is zij een schijnzelfstandige? Volgens mij is hier sprake van schijnzelfstandigheid.

    Ps. Linde de Mol heeft een rechtszaak hoog op laten lopen in der tijd waarbij zij stelde ondernemer te zijn igv haar televisie werkzaamheden en acteer werkzaamheden. Dit speelde medio jaren 90. Deze rechtszaak heeft zij indertijd gewonnen (net als Jort Kelder), nadat de belastingdienst haar een boete had opgelegd voor schijnzelfstandigheid.

  3. Stel dat een wet volstrekt duidelijk is, maar de interpretatie ervan door iedereen anders is. Al dan niet door onkunde, onwetendheid of al dan niet bewuste bangmakerij (bijvoorbeeld door payrollers of detacheerders) of door tegenstrijdige communicatie door ministeries. En het gevolg is dat veel partijen hun opdrachten intrekken. Dan kan een jurist en belastingadviseur (in dit geval Boris) wel zeggen dat er geen probleem is. Maar die is er in de praktijk wel. Perceptie is werkelijkheid geworden.

    Je kunt wel zeggen dat duidelijkheid vooraf niet mogelijk is (het gaat immers om de daadwerkelijke situatie en niet die op papier) maar net zoals in het verkeer wil je een verkeerslicht dat groen, oranje of rood is. En niet pas achteraf horen of je door rood bent gereden. Bij oranje moet je als verkeersdeelnemer ‘handelen’ – ofwel remmen als dat nog kan of een dotje gas geven. Dat zou dus ook moeten gelden voor grijs gebied. Daar moet de inspecteur ‘aanwijzingen’ geven (een stap terug doen of een stap vooruit – de opdracht staken of aanpassen) en niet sanctioneren.

    Vanwege de behoefte aan simplicitty denk ik dat maar 1 ding deze situatie kan redden: een derde rijbaan. Noem die dan ook geen ZZP meer (het woord ‘zonder’ legt de nadruk op wat er niet is en maakt het een afgeleide van ondernemen) maar freelancer.

    Inmiddels loopt de zzp’er ook imagoschade op door termen als ‘nep’ en ‘schijn’ die inmiddels ook de gemiddelde borreltafel hebben bereikt en generaliserend en stigmatiserend werken.

    • Juist. De Belastingdienst heeft ondubbelzinnige aanwijzingen nodig van het kabinet. ‘Een zachte landing’, ‘vooral handhaven op evident schijnzelfstandigen’, ‘probleemgevallen’ zegt helemaal niets en geeft de Belastingdienst feitelijk 100% vrijheid in de handhaving.

      Dit gecombineerd met de compleet onduidelijke Wet DBA zorgt voor onvoorspelbaar handelen van inspecteurs, die individueel ook weer een eigen interpretatie geven in de weging van de 11 indicatoren.

      De oplossing ligt al maanden (jaren?) voor de hand: handhaaf de Wet DBA uitsluitend voor lage tarieven (tot aan 34eu, 50eu of wat dan ook). Daarmee heb je de ‘arme’ gedwongen zzp’ers geholpen. Ga daarnaast terug naar de tekentafel vwb overige zzp’ers en verzin een oplossing voor de sociale premies. Zo heb je alle problemen die men ziet opgelost.

      Gedwongen werknemerschap kan niet de oplossing zijn. Wetten moeten worden vormgegeven o.b.v. de wil van het volk, en die wil is wel duidelijk.

      In een van de commissiedebatten werd hiervoor ‘het’ tegenargument benoemd door de minister of staatssecretaris, toen viel ik bijna van mijn stoel: “Ja, dan kunt u het hele arbeidsrecht herschrijven”. NOU EN? Dan begin je toch met schrijven? Wat is dit nou voor een argument?

  4. Er zitten talloze ZZP’ers al maanden zonder opdracht. De zorg koerst af op een capaciteitscrisis.

    En dan roep je een politicus op om maar af te wachten?

    Doet er eindelijk iemand zijn werk, een politicus nota bene en dan moet hij daar mee stoppen?

    Kom op Boris, dit kan beter.

  5. De wet is helder genoeg in de zin dat een rechter nu wel tot een oordeel kan komen over een specifieke casus. Het probleem is echter dat werkgevers niet kunnen inschatten wat zo’n rechter gaat doen.

    • Gelukkig zitten onze rechters zich te vervelen en hebben ze volgend jaar vast tijd genoeg om zich te buigen over loondienstverband vs ondernemer zaken omdat de belastingdienst van mening was dat dit alleen mag in de vorm van loondienstbetrekking.

      Ik heb overigens wel het positieve idee dat de column met enig sarcasme is geschreven, althans dat hoop ik dan maar want het wordt echt tijd dat de politiek wakker wordt op dit dossier en niet alles maar op zijn beloop laat, regeren, kom op tweede kamer…

  6. misschien is de wet wel helder, maar alsnog lost dit niet het probleem op dat veel zelfstandigen niet meer in loondienst willen, zelfstandigen nu massaal op straat worden gezet en vooral de zorg en nog diverse branches gaan kampen met personeelstekorten.

    Als het allemaal zo simpel is, waarom geeft dan zelfs het ministerie van financieen aan dat zij niet voldoende mensen in loondienst kunnen vinden en dus hun schijnzelfstandigen gewoon laten doorwerken, zelfs ter kwader trouw. En de boetes worden afgewenteld op de belastingbetaler, waarvan er straks dus een dotje thuiszitten.

    Het is gewoon hoog tijd dit wangedrocht stil te zetten en over te gaan tot een volkomen andere zienswijze op de arbeidsmarkt.

  7. Dit is idd weer typisch zo een oogkleppen-op-en-de-wet-is-duidelijk analyse, die voorbij gaat aan wat de maatschappelijke impact is van het beginnen(!) van handhaven van een 9 jaar oude wet, 1 jaar voordat er een nieuwe wet komt.

    Ik ben er iig klaar mee en stap uit de arbeidsmarkt. Heb jaren in de ICT echt specialistisch werk gedaan als ZZP’er, maar zelfs dat is nu ook opgedroogd door de bemoeienis van onze overheid met zijn vage regeltjes, want opdrachtgevers durven momenteel niet meer en ik kan het ze echt niet kwalijk nemen.

    En weet je wat me het meeste steekt? Ik betaal 80K-90K per jaar aan inkomstenbelasting, maar word tegelijkertijd door de overheid neergezet als iemand die “het sociaal stelsel uitholt”. Nu goed, dan doen ze het voortaan maar lekker verder met belastinginkomsten van hun zo geliefde werknemers in loondienst, want samen met mij stoppen er meer ZZP’ers uit de ICT met vele jaren ervaring die behoorlijk wat inkomstenbelasting betaalden. En dat ook nog eens in een krappe arbeidsmarkt! Nederland op z’n best.

    Voor het geld hoefde ik dit werk al lang niet meer te doen, maar geen haar op mijn hoofd die erover peinst om in loondienst te gaan of voor een detacheerder te gaan werken, dus ik ga lekker reizen. Ik had graag nog wat jaren doorgewerkt als ZZP’er, maar ze halen de kennis en ervaring nu maar ergens anders vandaan.

    Succes met je arbeidsmarkt, overheid.

    Succes met je “arbeidsrecht is dwingend recht” mantra, Belastingdienst.

    Reguleer maar lekker verder op basis van een wet uit 1907 en zie maar waar zo’n beleid strandt in de 21e eeuw.

  8. De medisch specialist is een mooi voorbeeld waar een valkuil is.

    Oordeel van de rechter:

    “Ook weegt zwaar dat partijen een structurele relatie voor onbepaalde tijd met elkaar waren aangegaan.”

    Aan deze knop kan makkelijk gedraaid worden. Al ben ik wel benieuwd wat de uitspraak van de rechter was bij een opdracht met een einddatum. Tenslotte geeft de rechter zelf aan dat hij de onbepaalde tijd zwaar meeweegt.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *