Meer details bekend over aanpak Belastingdienst handhaving. In 2025 wel naheffing, maar geen boetes.

De Belastingdienst heeft haar “Handhavingsplan arbeidsrelaties” openbaar gemaakt. Daarin staat in detail omschreven hoe de dienst invulling geeft aan haar taak om te handhaven op ‘de juiste kwalificatie van arbeidsrelaties’. In het plan wordt ook omschreven hoe invulling wordt gegeven aan recente Kamermoties. Duidelijk wordt dat die moties feitelijk weinig veranderen aan de al bestaande plannen van de Belastingdienst.

Wel heeft het kabinet – in een toelichting op dit handhavingsplan – besloten om in 2025 ook geen verzuimboetes uit te delen. Eerder was al bekend gemaakt dat er geen (veel grotere) vergrijpboetes worden opgelegd. Voor alle duidelijkheid: de naheffing loonbelasting en sociale premies blijft wel gewoon bestaan.

Bedrijfsbezoeken

Zoals bekend vervalt per 1 januari het moratorium op die handhaving. In aanloop daarnaartoe kwam de Belastingdienst elk jaar met een document over hoe ze zich voorbereiden op die datum. Het nu gepubliceerde “Handhavingsplan arbeidsrelaties – tranche 2025. Handhaven zonder handhavingsmoratorium” beschrijft concreter wat de aanpak van de Belastingdienst is en welke ondersteunende maatregelen zijn genomen in aanvulling op het besluit van het kabinet om het handhavingsmoratorium op te heffen.

Om te beginnen beschrijft de dienst hoe ze te werk gaan als ze een organisatie op het oog hebben om te controleren. Dat gebeurt in stapjes en geleidelijk, waarbij de Belastingdienst ook verwijst naar een Kamermotie die oproept tot een ‘zachte landing’.

Bij een bedrijfsbezoek gaat de Belastingdienst met de opdrachtgever in gesprek over de inhuur van zelfstandigen en extern personeel. “In 2025 starten we in principe met een bedrijfsbezoek. Daarbij zullen wij de opdrachtgever er zo nodig op wijzen aandacht te hebben voor de kwalificatie van de arbeidsrelaties en mogelijke risico’s op schijnzelfstandigheid,” aldus de notitie. “We kunnen er dan voor kiezen om nog geen boekenonderzoek te starten. Op deze manier wordt de opdrachtgever dus gewaarschuwd. De waarschuwing is overigens geen officieel instrument, zoals de aanwijzing. Wij kunnen overgaan tot het instellen van een boekenonderzoek, bijvoorbeeld wanneer wij inschatten dat er sprake is van grote risico’s of dat de opdrachtgever werkt of blijft werken met schijnzelfstandigen. Wanneer wij vaststellen dat de opdrachtgever de fiscale regels niet naleeft, kunnen wij de verschuldigde loonheffingen, na het geven van correctieverplichtingen, naheffen (rekening houdend met het eerdere bestaan van het handhavingsmoratorium).”

“De Handleiding bedrijfsbezoeken en boekenonderzoeken voor medewerkers van de Belastingdienst geeft verdere invulling aan hoe we dit toezicht inrichten. De mogelijkheid om een waarschuwing te geven bestaat niet als we het boekenonderzoek hebben gestart of afgerond. Bij een onjuiste kwalificatie van de arbeidsrelatie volgt dan een correctieverplichting en/of naheffing.”

Deze aanpak sluit aan bij wat de Belastingdienst ook heeft verteld tijdens bijeenkomsten van bijvoorbeeld de Bovib.

Zachte landing

In de toelichtende brief geeft Staatssecretaris Van Oostenbruggen nog wat extra inkleuring van deze handhavingslijn: “De handhaving heeft de Belastingdienst ruimte voor maatwerk en oog voor de menselijke maat. De zachte landing krijgt o.a. vorm door onderstaande maatregelen. In 2025 start het risicogerichte toezicht op schijnzelfstandigheid met een bedrijfsbezoek. Bij een bedrijfsbezoek gaat de inspecteur in gesprek over de inhuur van zelfstandigen. In dit stadium is nog niet vastgesteld of daadwerkelijk sprake is van schijnzelfstandigheid. De opdrachtgever wordt er zo nodig op gewezen dat van hem wordt verwacht dat schijnzelfstandigheid wordt voorkomen in diens organisatie. Hierdoor krijgt een ondernemer de kans om zijn bedrijfsvoering te verbeteren. Dat kan op verschillende manieren. Een ondernemer kan ervoor kiezen schijnzelfstandigen in dienst te nemen. Het zou ook kunnen dat een wijziging van de manier waarop de opdracht wordt uitgevoerd, ertoe leidt dat daadwerkelijk sprake is van een opdracht die wordt uitgevoerd door een zzp’er. Op deze manier wordt de opdrachtgever, zoals de motie Aartsen c.s. verzoekt, gewaarschuwd.” 

Driehoeksrelaties

Over de specifieke situatie van intermediairs schrijft Van Oostenbruggen in die brief dat aan “de doelgroep arbeidsmiddelaars meer gestructureerd aandacht geven” zal worden. Het Handhavingplan zegt daar het volgend over:  “Daarnaast signaleren wij dat zzp’ers vaak worden ingehuurd via een tussenpersoon.
Opdrachtgevers lijken het risico van de onjuiste kwalificatie van een arbeidsrelatie hiermee te willen verschuiven naar een arbeidsbemiddelaar. Om de feiten en omstandigheden waaronder gewerkt wordt, goed te kunnen beoordelen, is veelal inzicht in de hele keten en/of driehoek noodzakelijk. Wij werken aan dit inzicht zodat wij de behandeling bij deze doelgroep meer gestructureerd kunnen aanpakken.”

Modelovereenkomsten

In de notitie wordt herhaald dat de modelovereenkomsten uitgefaseerd worden. “Modelovereenkomsten hebben beperkte toegevoegde waarde voor de kwalificatie van arbeidsrelaties voor de loonheffingen. (…) Het huidige gebruik van modelovereenkomsten is niet langer houdbaar. Daarom heeft het kabinet besloten dat wij stoppen met het beoordelen van modelovereenkomsten.”

Nieuwe aanvragen of verlengingen worden al niet meer in behandeling genomen. “Wij zullen de nadruk leggen op fiscale beheersing op basis van de kaders van wet- en regelgeving en jurisprudentie, in plaats van op het geven van voorwaardelijke zekerheid via een modelovereenkomst.”

Maar, zo wordt vooral uit de brief van de staatssecretaris duidelijk: dat alle al goedgekeurde modelovereenkomsten van kracht blijven. En ze worden gelijk automatisch verlengd tot 31 december 2029. “Als in de praktijk wordt gewerkt zoals in de modelovereenkomst is opgenomen, kan de opdrachtgever erop vertrouwen dat hij geen loonheffingen verschuldigd is” zo staat te lezen.

Communicatie

Voor het overige verwijst de notitie naar communicatie-instrumenten zoals die eerder bekend zijn gemaakt, zoals de informatiewebsite van de Belastingdienst zelf (belastingdienst.nl/arbeidsrelaties) en de publiekscommunicatie vanuit het Ministerie van SZW (hetjuistecontract.nl).

Samenvattend staat in de notitie een handhavingsmatrix, met verschillende versies voor verschillende sectoren. Die voor grote ondernemingen ziet er dan als volgt uit: