ZiPtalk: ‘Door het taboe op arbeidsmigratie doet de BV Nederland zichzelf tekort’

In een recente aflevering van ZiPtalk bespreekt Narada Bouwland het nut en de noodzaak van arbeidsmigratie voor Nederland met Jeroen Drenth (COO bij Eastmen), Koen Vogel (ABU) en Hugo-Jan Ruts (ZiPmedia). 

Zij delen hun visie op de huidige situatie rondom arbeidsmigratie, spreken over misstanden en hoe je als intermediair het goede voorbeeld kunt geven. Op woensdag 19 maart spreekt de vaste Kamercommissie Sociale Zaken met minister Van Hijum over het onderwerp arbeidsmarktmigratie.

Hoeveel arbeids- en kennismigranten

Over hoeveel mensen hebben we het eigenlijk? Koen Vogel, beleidsadviseur Arbeidsmigratie bij de ABU, vat het samen: “Arbeidsmigratie is een verzamelterm voor iedereen die naar Nederland komt voor werk. Volgens ons eigen ABU-onderzoek gaat het in totaal om 1,2 miljoen mensen.”

Een miljoen arbeidsmigranten: Europeanen die via het vrij verkeer van personen naar Nederland komen voor vaak laagbetaald (of praktisch) werk. En circa 200.000 kennismigranten en expats. Kennismigranten zijn vooral mensen van buiten Europa (derdelanders) die via een werkgever hiernaartoe worden gehaald. (Die werkgever moet dan erkend referent zijn.)

Beleid op basis van sentiment

Er heerst een anti-immigratie sentiment in Den Haag. En daarbij wordt – van links tot rechts – arbeidsmigratie in één adem genoemd en gehekeld. Jeroen Drenth, COO bij Eastmen, bemiddelaar van met name Oost-Europese arbeidskrachten, vindt dat kwalijk. 

“Beleid maak je niet op basis van sentiment. Beleid moet je staven met feiten en zeker niet baseren op uitzonderingen. Mijn gevoel is dat we in Nederland bezig zijn met beleid dat niet helemaal recht doet aan de feitelijke situatie in het land.”


Dat er zich problemen voordoen, erkent Drenth onmiddellijk. Maar dat betekent niet dat arbeidsmigratie niet deugt. Hij trekt een vergelijking met het verkeer. “Als je op de snelweg iemand ziet die zich misdraagt, is die persoon het probleem, niet de snelweg. Het systeem – lees: de snelweg – werkt prima. We gaan allemaal van A naar B. Zo werkt het ook met arbeidsmigranten.”

Er moet iets veranderen. Dat staat als een paal boven water. 

– Koen Vogel (ABU)

Misstanden rondom arbeidsmigratie

“Maar we moeten niet ontkennen dat er problemen zijn”, stelt Hugo-Jan Ruts, hoofdredacteur van ZiPconomy. “Er is een groeiend aantal arbeidsmigranten zonder baan. Die worden het huis uitgezet en belanden in de daklozenopvang. Dat moeten we toch niet willen?”

Koen Vogel reageert: “Er moet iets veranderen. Dat staat als een paal boven water.” 
Volgens hem doen de brancheverenigingen (ABU en NBBU) er alles aan om te proberen hun leden hierbij van dienst te zijn. Ook moeten leden zich houden aan allerlei codes. 

“Maar er is een enorme wildgroei aan uitzendbureaus. Daar valt als ABU en NBBU niet tegenop te boksen. De Arbeidsinspectie moet beter handhaven, vooral op huisvesting, en daar veel meer mogelijkheden voor krijgen.”


Vooral gerekend op Wtta

Vanuit de politiek wordt vooral gerekend op het toelatingsstelsel (Wtta) om de wildgroei aan uitzendbureaus – en daarmee de misstanden rondom arbeidsmigratie – aan te pakken. Maar die Wtta is opnieuw uitgesteld. 


Hugo-Jan Ruts (hoofdredacteur ZiPconomy) denkt dat de oplossing inderdaad moet komen uit het verhogen van de drempel om een nieuw uitzendbureau op te starten. In België is het aansluiten bij de brancheorganisatie bijvoorbeeld verplicht. Overigens overweegt minister Eddy van Hijum (SZW) wel een uitzendverbod voor bepaalde sectoren. Denk aan de in opspraak geraakte vleessector, waar malafide uitzendbureaus zich schuldig maken aan uitbuiting van arbeidsmigranten. Een sectorale aanpak, ook rond zzp, is er wel in België, maar niet in Nederland, voegt Ruts toe.

Tekort aan arbeidskrachten als vertrekpunt

Ook Jeroen Drenth zou graag zien dat partijen die door de mazen van de wet willen glippen worden aangepakt, maar dat is volgens hem een heel andere discussie. Het gaat het om de branche-overstijgende vraag ‘hoe faciliteren we arbeid en alles daaromheen?’ 

Daar moet volgens Drenth de politiek zich op richten. Want dat gebeurt te weinig. “Het lijkt steeds meer taboe om toe te geven dat er behoefte is aan mensen van buiten Nederland”. 

En daarmee doet de BV Nederland zichzelf tekort, vindt Drenth. “Je kunt de hekken dichtgooien (grenzen sluiten, red.), maar dan ontstaat er wel een tekort. Niet alleen aan handjes, ook aan verstandjes (kennis, red.). In de basis gaat het voor bedrijven om de vraag ‘heb ik genoeg mensen, voldoende capaciteit om mijn projecten af te ronden?” 

Eastmen bemiddelt vooral mensen die kennis meebrengen naar Nederland, denk aan CNC-specialisten, frezers en chauffeurs. “Dat zijn doelgroepen waarvan onze klanten zeggen: ‘Met alleen de Nederlandse arbeidspopulatie redden we het niet, dan hebben we gewoon niet voldoende mensen tot onze beschikking’”, legt Drenth uit. “Die discrepantie tussen wat er nodig is en wat er voorhanden is, is het vertrekpunt.” Vandaaruit moet volgens hem de discussie gevoerd worden.

Het lijkt steeds meer taboe om toe te geven dat er behoefte is aan mensen van buiten Nederland. 


– Jeroen Drenth (Eastmen)

Aanscherping kennismigrantenregeling

Politiek en praktijk liggen soms ver uit elkaar, weet ook Koen Vogel. “Het kabinet straalt uit dat zij het hardste migratiebeleid ooit wil voeren, maar tegelijkertijd kunnen zij er niet voor gaan liggen omdat arbeidsmigratie nodig is voor de economie.” 

Vogel ziet duidelijk discrepantie tussen de (voorgestelde) wetgeving en de daadwerkelijke behoefte op de arbeidsmarkt. Als voorbeeld noemt hij de aanscherping kennismigrantenregeling, waardoor erkend referenten niet meer bedrijfsmatig mogen uitzenden. “Het kabinet heeft de mond vol van minder arbeidsmigranten, maar ook van hogere arbeidsproductiviteit en meer innovatie. Daar zijn juist kennismigranten voor nodig. De kennismigrantenregeling een halt toeroepen maakt het alleen maar moeilijker dat doel te bereiken.” 
En het gaat hier dus niet om goedkope arbeidskrachten, maar mensen van buiten de EU waarvoor de werkgever flink moet betalen. “Die mensen haal je niet als je voldoende mensen in dienst hebt die het moeilijke werk kunnen doen. Die haal je alleen maar als er in Nederland een tekort aan is.”

Duurzaam arbeidsmigratiebeleid nodig

Wat kun je als bemiddelaar van arbeidsmigranten doen om eraan bij te dragen dat het negatieve sentiment omslaat naar een positief imago? Drenth: ”Er zijn een heleboel bureaus die het goed op orde hebben, werken conform regelgeving en zorgen voor goede huisvesting. Die hebben de benodigde certificeringen en moeten dat ook uitdragen.


“Want het begint bij jezelf, Zorg dat je weet wat er speelt bij je flexwerkers, geef hen de aandacht die zij verdienen en help hen bij het vinden van zijn of haar plaats in Nederland. Ga ook in gesprek met je klanten, zorg dat zij een bewuste keuze maken voor een arbeids- of kennismigrant. Je kunt niet 1-2-3 een arbeidsmigrant in een Nederlands bedrijf zetten waar men niet gewend is om te gaan met andere culturen. Je zult rekening moeten houden met de cultuur, die is anders bij bijvoorbeeld Oost-Europese mensen. Om te zorgen dat iemand geaccepteerd wordt en in de (sub)cultuur van het bedrijf gaat passen moet je dat goed monitoren.”


Nooit een kwestie van snel geld verdienen

Arbeidsmigranten bemiddelen mag volgens Drenth nooit een kwestie zijn van ‘snel geld verdienen over de rug van mensen’, maar het zoeken van duurzame oplossingen om mensen van buiten Nederland hier te laten werken.

Koen Vogel is het daarmee eens. “Mensen naar Nederland halen vergt nogal wat. Dat is meer dan gewoon even iemand tewerkstellen. Dat is onboarding in ons land, meenemen in de Nederlandse cultuur, uitleggen hoe de zorg hier werkt. Uitzenders zijn professionele werkgevers, dus die zijn daar het beste in.” Volgens Vogel is dat laatste het beste argument waarom uitzendverboden niet gaan werken.

Ruts vult aan: Dat is ook de kritiek op de Wtta. “Dit moet misbruik rond arbeidsmigratie via uitzendbureaus tegengaan. Maar de helft van de arbeidsmigranten werkt via een uitzendbureau, de andere helft dus niet. Ga je alleen uitzenden harder aanpakken, dan ontstaat er een waterbedeffect. Meer arbeidsmigranten zullen dan direct bij een werkgever aan de slag gaan. En weten die werkgevers hoe je arbeidsmigranten moet begeleiden? Grote kans dat misstanden dan blijven bestaan.”

‘Bijdrage aan BV Nederland’

Arbeids- en kennismigranten zijn niet weg te denken in Nederland. De vraag moet niet zijn hoe houden we hen tegen, maar hoe zorgen we dat we arbeids- en kennismigratie in goede banen leiden? “Ik heb een van de coalitieleiders horen zeggen ‘we moeten minder arbeidsmigranten, maar ik wil wel dat mijn pakketjes op tijd thuis worden bezorgd”, zegt Hugo-Jan Ruts. 

“Arbeidsmigratiebeleid vraagt om politieke moed”, stelt hij. En Drenth sluit zich daar volledig bij aan. “Moed en bewustzijn is hard nodig. Ook over hoe je als politiek leider communiceert. Want pas op, je creëert een sentiment door je op een bepaalde manier te gedragen en door bepaalde uitingen.” 

Zijn oproep aan Den Haag: “Verdiep je eens in wat er speelt binnen die bedrijven die de BV Nederland draaiende houden. Luister naar wat er nodig is en zorg dat je de mogelijkheden om die capaciteit te leveren zo inricht dat het potentieel optimaal benut kan worden. Want of je nou uit Nederland komt of niet, het gaat om de vraag ‘wat is je bijdrage aan de BV Nederland’?”

Beluister de podcast op Spotify of bekijk deze op YouTube.

Aanscherping kennismigrantenregeling

Het kabinet heeft een aanscherping van de kennismigrantenregeling aangekondigd . Dit heeft gevolgen voor uitzenders en payrollers die kennismigranten (van buiten de EU) ter beschikking stellen.. De ABU en NBBU organiseren daarom op woensdag 5 maart a.s. van 11.00 tot 12.00 uur een online bijeenkomst over de aanscherping van de kennismigrantenregeling.