Kabinet breidt coronasteun uit, zzp’er krijgt weinig extra. Uitvoering Bbz stokt met name bij kleinere gemeenten.

Het kabinet komt ondernemers tegemoet die, door de snelle invoering van de harde lockdown afgelopen zondag, verliezen maken. Hoe de nieuwe steunpakketten er precies uit zien, is sinds vanochtend bekend.

Uitstel terugbetaling Tozo-lening

Zzp’ers die de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) hebben ontvangen, hoeven die nog niet af te betalen. Eigenlijk zouden ondernemers vanaf 1 januari 2022 moeten beginnen met het aflossen van de lening voor bedrijfskapitaal Tozo. “Door de verscherpte maatregelen is dat voor veel zelfstandig ondernemers moeilijk”, schrijft het kabinet. Daarom begint de verplichte aflossing een half jaar later, op 1 juli 2022.

Daarnaast wordt de looptijd voor alle Tozo-leningen met een jaar verlengd. Ondernemers hebben dus niet 5, maar 6 jaar de tijd om de lening terug te betalen. Zij hoeven over de maanden januari t/m juni 2022 geen rente te betalen.

Geen nieuwe Tozo, maar Bbz

Het kabinet eindigde op 1 oktober de Tozo-regeling voor zelfstandig ondernemers. Eerder werd al bekend dat er geen nieuwe Tozo komt, in plaats daarvan hoeven ondernemers aan iets minder eisen te voldoen om bijzondere bijstand (Bbz) aan te vragen. Ze hebben geen vermogenstoets en de gemeente stelt het inkomen vast per kalendermaand in plaats van per boekjaar.

Deze verruiming van de Bbz geldt in elk geval tot 1 april 2022.

Anders dan bij de Tozo, kijkt de gemeente bij de Bbz ook naar de levensvatbaarheid van de onderneming. Die levensvatbaarheidstoets kost gemeenten normaal gesproken veel tijd. Demissionair staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Dennis Wiersma wil daarom dat gemeenten ‘soepel’ met die toets om te gaan. “Wij zeggen dus tegen gemeenten: als je maatwerk moet bieden op je levensvatbaarheidstoets heb je alle ruimte, als je maar daadwerkelijk helpt bij de heroriëntatie.”

Grote verschillen per gemeente

Maar kleine gemeenten hebben helemaal geen tijd en geld voor dergelijk maatwerk, zegt Roos Wouters van de Werkvereniging. Zij hoort van zzp’ers dat de uitvoering van de Bbz sterk verschilt.

Terwijl zzp’ers bij een grote gemeente als Amsterdam relatief snel hulp krijgen, hebben kleine gemeenten daar niet genoeg voorzieningen voor.

“Zzp’ers moeten de oude formulieren invullen en allerlei zaken doorgeven die niet van belang zijn, zoals de dagwaarde van hun auto”, zegt Wouters. “Het is een hoge drempel voor zzp’ers. Ze maken zich zorgen over hun privacy. Er was toch geen vermogenstoets, wat gebeurt er met die informatie? Die angst is begrijpelijk in het licht van de toeslagenaffaire en het feit dat veel zzp’ers zich niet gewaardeerd voelen door de politiek.”

Ook de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) ziet dat de levensvatbaarheidstoetsen bij ondernemers zorgt voor vertraging. “Zelfstandigen moeten daarvoor allerlei documentatie aanleveren. Dat schrikt af en kost tijd. En die tijd is er niet.”

13 weken wachten

Vervolgens moeten zzp’ers lang wachten op de beoordeling van de aanvraag, tot 13 weken. Levensvatbaarheid toetsen in coronatijd is ook erg lastig, zegt Wouters. “Ik ken bijvoorbeeld een bruidsfotograaf en een verslaggever van amateurvoetbal die in de problemen zitten. Normaal gesproken loopt hun bedrijf goed. Een lockdown valt niet onder normaal ondernemersrisico.”

Wouters: “Kortom, kleine gemeenten hebben niet genoeg mankracht om zaken individueel te beoordelen en zzp’ers te adviseren over hun toekomst.” VZN-Voorzitter Cristel van de Ven is het met haar eens: “Haal die toets er dus vanaf zodat een aanvraag sneller beoordeeld kan worden en er dus ook sneller betaald kan worden.”

Scheef verdeeld

Diverse belangenbehartigers en linkse oppositiepartijen vinden het oneerlijk dat zelfstandig ondernemers alleen in aanmerking komen voor een vergoeding op bijstandsniveau, terwijl werkgevers opnieuw NOW kunnen aanvragen voor hun medewerkers in loondienst. Zij pleiten voor herinvoering van de Tozo.

“Schaf in elk geval die levensvatbaarheidstoets bij de Bbz af”, zegt Wouters. “Maak het zo simpel mogelijk, zzp’ers die nu steun aanvragen zijn ten einde raad. De steun voor zzp’ers en werknemers is nu wel erg scheef verdeeld.”

Als onderdeel van het nieuwe steunpakket stijgt de maximale tegemoetkoming in de loonkosten voor werkgevers (NOW-regeling) van 80 naar 90 procent. Daarnaast komen ondernemers het vierde kwartaal in aanmerking voor de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) bij 20% omzetverlies in plaats van bij 30%.

Vanmiddag debatteert het kabinet over de nieuwe lockdown en het steunpakket.